کهن ترین کتاب پرورش اسب را آریایی ها نوشتند




در سال 1345 پيش از ميلاد، مردی از قوم ميتانی به نام کيکوليش، کهنترين رساله را دربارهی پرورش اسب به خط ميخی نوشت. بر پايهی اين رساله که بر لوحهای گلی برجای مانده است، دورهی پرورش اسب شش ماه بوده است و بهترين اسبها پس از يک اسب دوانی آزمايشی برگزيده میشدند. پس از آن، اسبان را زير روپوش پشمی میتازاندند تا عرق کنند و از وزن آنها کاسته شود.
اسبها را پيوسته در مسافتهايی که به تدريج زيادتر میشد، به حال چهارنعل يا يورتمه میدواندند تا به راه رفتن و دويدن عادت کنند. برای خوراک دادن و آب دادن دستورهای ويژهای داده شده که به هنگام معين و به اندازه آب و خوراک به آنها بدهند. همراه خوراک آنها بايد کاه خرد شده باشد تا بهتر بتوانند خوراک خود را بجوند. بايد به ياد داشت که اين رساله در سدهی 14 پيش از ميلاد نوشته شده و بايد يادآور شد که کهنترين کتاب پرورش اسب يونانی 1700 سال پس از اين نوشته شده است.(1)
ميتانیها دستهای از آريايیها بودند که در شمال عراق کنونی ساکن شده بودند و از 1500 تا 1360 پيش از ميلاد بر اين منطقه فرمان میراندند. آنها زمانی بر کاخهای آشوريان دست يافتند، اما سرانجام به زير فرمان هيتیها(دستهی ديگری از آريايیها) رفتند. ميتانیها در پرورش اسب و ذوب آهن مهارت زيادی داشتند و اين مهارت را به هيتیها و مردمان ميانرودان آموختند. کتاب پرورش اسب نيز برای يکی از فرمانرويان هيتی نوشته شده است.(3)
بايد يادآور شد که کتابهايی که به روزگار تمدن اسلامی دربارهی پرورش اسب نوشته شده است، همگی نام "فروسيه" دارند که فروسيه به معنای پرورش فرس(به فتح ف و ر) و فرس به معنای جانوری است که از فارس آمده. مهمترين رسالهی فروسيه را نجمالدين ايوب الاحدب الرامه(وفات 694 هجری/1294 ميلادی) نوشته است که "کتاب الفروسيه فی رسم الجهاد" نام دارد و از ويژگیهای آن داشتن تصويرهای فراوان است. اين کتاب منبع اصلی کتابهای ديگری است که در اين باره نوشته شده است.(2)