reihaneh
Member
با رسیدن به مرحله ای از آموزش که در آن اسب انعطاف‌پذير شده، حركتش آهنگين است. مستقيم حركت مي‌كند و به اصلي‌ترين هدف تربيت يعني تحرك دست پيدا كرده‌ايم. تنها مسئله‌اي كه باقي‌مانده، پي بردن به ميزان توانايي طبيعي اسب است. هيچگاه نبايد خيالاتي شويم - هيچ اسبي در هر سه گام كامل نيست و بستگي به قواره و خصوصيات اخلاقي او دارد. بعضي از اسب‌ها در يورتمه ضعيف‌اند و برخي ديگر در قدم و يا چهار نعل. مربي خبره به هنگام مشاهده حركت آزادانه اسب به نكات قدرت و ضعف او پي مي‌برد. و همين مربي خبره مي‌داند كه چگونه مي‌تواند با بهره‌برداري از امكانات، حركت اسب در هر گام را بهبود ببخشد. با استفاده از اصول من اسب‌هايي را تربيت كرده‌ام كه در ابتدا نااميدكننده به نظر مي‌رسيدند. چنانچه اسبي به درستي آموزش ببيند از شوِق او به آموختن و ميل به انجام تمرينات شگف‌زده خواهيد شد.
بهبود حركت يورتمه
يورتمه حركتي دومرحله‌اي و در طول آموزش اصول اوليه، گام اصلي تمرين‌ها است. حركت دو مرحله ساده‌ترين نوع حركت براي اسب است. يورتمه چهارنوع است: كار، جمع، متوسط و كشيده. در طول آموزش اصول اوليه بيشتر از يورتمه كار و متوسط استفاده مي‌شود. يورتمه كار يورتمه طبيعي است با اين تفاوت كه سوار خواستار طراوت همراه با فعاليت بيشتري از تحرك طبيعي در قسمت عقب خواهد بود. و اسب با اثرهاي ملايم حركت به جلو، مشتاقانه به كار كشيده مي‌شود.
اين روند طبيعي پيشبرد برنامه است. ولي اسب‌هايي از قبيل تاروبردها بيش از حد فعالند. به هنگام كار با اين نوع اسب‌ها سوار مي‌بايست بدون ناراحت كردن اسب، فقط سعي در حفظ آهنگ حركت داشته باشد. سوار بايد فقط سعي كند اسب را آرام كند و بهترين وسيله براي اين كار، كاوالتي است. حركت روي كاوالتي با يورتمه كار آزاد است.
در اين حالت پاهاي اسب بايد دست‌هاي او را تعقيب كند - حركت بايد مستقيم باشد. اگر سواري به صورت گروهي است تنظيم فواصل كاوالتي‌ها مشكل است چرا كه طول گام‌هاي اسب‌ها با هم فرِ مي‌كنند. بهتر است در اين مرحله كار انفرادي باشد.
براي تنظيم گام‌هاي اسب پيشنهاد مي‌كنم گاهي با اسب در گروه كار كنيد به شرطي كه سوار خبره‌اي براسب سوار و اسب جلوئي هم با تجربه باشد.
نمايش مراحل حركت يورتمه
اسب جوان در حال حركت با گام يورتمه در حالت تعادل
توسعه تحرك در گام يورتمه بخشي از برنامه آموزشي است. در شروع اسب را با دستجلوي آزاد گرم مي‌كنيم تا اين كه منظم حركت كرده، نرم شود. سپس با دستجلوي آزاد مدت كوتاهي استراحت مي‌دهيم. شروع درس با كوتاه كردن دستجلو، گره به گره است تا تماس كامل با دهان اسب برقرار شود. اسب را در حالي كه به همان صورت گفته شده به دهانه كرده‌ايم به يورتمه مي‌اندازيم. تا اين قسمت از آموزش، سوار يورتمه آزاد مي‌رفته در حاليكه در اين مرحله براي استفاده بيشتر از اثر نشيمن، بايد يورتمه نشسته كار كند. بقيه تمرين تابع برنامه‌اي است كه براي آن روز تدوين شده است. در هفته‌هاي اول تمرين با اسب جوان نبايد از يورتمه نشسته استفاده شود و بايد آن قدر صبر كنيم تا عضلات پشت او قوي شوند. دقت كنيم كه يورتمه متوسط را خيلي زود شروع نكنيم. اين حركت زماني در برنامه گنجانده مي‌شود كه اسب خود و سوار را راحت‌تر حمل، و در يورتمه نشسته نيم توقف را اجرا كند. براي شروع بهتر است فقط از اسب بخواهيم با گام يورتمه كار و شاداب‌تر حركت كند. در آخر تمرين، در حال يورتمه آزاد در طول خط حصار مي‌توان از اسب خواست كمي يورتمه را بلندتر كند. اين تمرين را «كشيده‌تر شدن» گام‌ها در يورتمه نامند و در اثر فعال شدن قسمت عقب قابل اجرا است. دقت خواهيم كرد اسب گام‌هايش را تند نكند. اگر اين اتفاِ افتاد با يك يا دو نيم توقف اسب را به گام قبلي برگردانده و تمرين را دوباره از سرمي‌گيريم. مي‌توانيم چندين بار اين تمرين را تكرار كنيم تا متوجه شويم، اسب مقصود ما را نمي‌فهمد كه گام را تند مي‌كند، يا اين كه عضلات به اندازه كافي براي كشيدن گام‌ها قوي نشده‌اند.
«يورتمه فعال و كشيده‌تر» اسب جوان در پايان يكي از تمرين‌ها، حالت صحيح سرو گردن تحرك كافي، قسمت
عقب اسب هنوز به اندازه كافي پايين نيفتاده است
«يورتمه فعال و كشيده‌تر» اسب جوان 5 ساله در پايان آموزش اوليه اصولي.
تحرك عالي و قسمت عقب كاملاً فعال است
آزاد كردن دستجلو، دليل آرامش كامل عضلاني و رواني است
درخواست كشيدن گام ريسك است و سوار بايد احساس كند كه چه اندازه بيشتر و يا كمتر بايد از اسب بخواهد.
تمرين گام كشيده‌تر، با آزاد كردن تدريجي دستجلو - به صورتي كه دستجلوها در دستان ليز بخورند - و شروع حركت دوره، در حالي تمام مي‌شود كه به اسب اجازه مي‌دهيم هرچقدر بخواهد دستجلو را كشيده سر را پايين بياندازد. اسبي كه مدتي به دهنه بوده است نياز دارد مدتي سر و گردن را بكشد تا عضلاتش استراحت كند. نحوه كشيدن سر و گردن اسب به ما مي‌گويد كارمان درست بوده يا نه؟ اگر اسب سروگردن را به جلو و پايين بكشد، به عبارت ديگر عقب خود را
گرد و نرم كند، كار ما راضي كننده بوده و اگر فقط سر را پايين انداخته و سرو گردن را به جلو و پايين نكشد كار غلط بوده است، يعني سوار در طول تمرين از راندن اسب به جلو در حالي كه دستجلوها با آبخوري در تماس بوده غفلت كرده و عقب اسب خشك باقي مانده است. روز بعد سوار بايد دقت كند اسب را در حالي كه به دهنه است به جلو براند. اگر اسب سعي مي‌كند كه دستجلو را از سوار بگيرد، دليلش اين است كه سوار با خشونت دستجلوها را به عقب كشيده است پس از آزاد كردن دستجلو مي‌توان تمرين را تمام كرد و يا پس از استراحتي كوتاه تمرين را در چهارنعل ادامه داد.
يورتمه متوسط
يورتمه متوسط، حركت پيشرفته يورتمه فعال و كشيده‌تر است و علامت آن شلنگ‌هاي آهنگين و كشيدگي بيشتر قواره اسب است.
اسب اندام خود را بيشتر كشيده و با هر شلنگ مسافت بيشتري طي مي‌كند. تحرك به وسيله عقب فعال - كپل‌هاي كشيده، زانو و مفصل خرگوشي - توليد مي‌شود. تحرك ايجاد شده از قسمت عقب، اسب را به جلو هدايت مي‌كند. هرچه تحرك بيشتر باشد تعليق اسب بيشتر است. سر بالاتر قرار مي‌گيرد در حالي كه پوزه كمي جلوتر از خط عمود است. حال وارد مرحله درساژ پيشرفته مي‌شويم.
يورتمه كشيده
كشيده‌تر شدن گام‌ها در يورتمه نيازمند مقدار بيشتري تجمع و آموزش است. منطق حكم مي‌كند در مرحله آموزش اصول مقدماتي، با اسب جوان يورتمه كشيده تمرين نكنيم. يورتمه
كشيده، حد نهايت حركت در گام يورتمه و نمايش دهنده بالاترين درجه تحرك، قدرت و تأثير اثرات سوار براي حركت به جلوست. اين حركت اوج نتيجه‌گيري از تمرين‌هاي برنامه‌ريزي شده و آموزش ژيمناستيكي اسب است.
يورتمه جمع
يورتمه جمع گام ديگري است كه آن را در تمرين‌هاي اوليه اسب جوان نمي‌گنجانيم. اين درس در انتهاي برنامه تربيت اصولي اسب جوان تدريس مي‌شود. اين حركت نياز به انعطاف‌پذيري و تجمع دارد. در آموزش اصول اوليه ما فقط نياز به آن مقداري از تجمع داريم كه بوسيله نيم توقف ايجاد مي‌شود. مهم اين است كه در اين مرحله پس از نيم توقف، بلافاصله با فشار ساِ و اثرنشيمن اسب مجدداً به جلو رانده شود. اين تمرين به مراتب بيشتر از يورتمه جمع همراه با كوتاه كردن شلنگ‌ها، به پرورش عضلات اسب كمك مي‌كند. در يورتمه جمع دست و پاها بيشتر از زمين فاصله مي‌گيرند. شلنگ‌ها جمع‌تر است، كپل‌هاي اسب افتاده‌ترند و سر و گردن افراشته‌تر.
بهبود حركت چهار نعل
چهار نعل گامي است پرش مانند، سه مرحله‌اي و سريعترين. دست‌ها و پاهاي اسب در سه مرحله روز زمين قرار مي‌گيرند و مرحله چهارم تعليق است كه هرچهار دست و پا در زماني كوتاه روي هوا قرار دارند.
مراحل حركت چهار نعل به دست راست
مراحل حركت چهار نعل عبارتند از:
1- پاي خارج 2- اريب خارج 3- دست داخل 4- تعليق
از اين رو که صداي ضربات دومين مرحله - اريب خارج - در گام چهار نعل به وضوح شنيده نمي شود آن را گامي 5 مرحله اي به حساب مي آورند . انواع چهار نعل عبارت است از : جمع ، کار ، متوسط و کشيده .
چنانچه آهنگ حرکت چهار نعل به هم بخورد ، همچنان که در چهار نعل کوتاه اين اشتباه اتفاق مي افتد چهار نعل پنج مرحله اي مي شود که مراحل آن عبارتند از :
1- پاي خارج 2- پاي داخل 3- دست خارج 4- دست داخل 5- تعليق .
چهار نعلي صحيح اجرا مي‌شود كه سه جاي مشخص سم روي زمين از خود باقي بگذارد و زمان تعليق مشخصي داشته باشد .براي حركت چهار نعل زنده و طبيعي نياز به تحرك داريم. در بخش‌هاي قبلي آموزش چهار نعل گنجانده نشده بود و تا زماني كه اسب در گام يورتمه به اثرهاي سوار جواب نداده، نبايد اجراي آن از اسب خواسته شود. واضح است كه اگر اسب چه در محوطه تمرين و چه در صحرا نياز به حركت چهار نعل داشته باشد مانع او نمي‌شويم. از طرف ديگر نبايد او را مجبور كنيم با گام چهار نعل حركت كند، چرا كه بيشتر اسب‌ها خود را در گام يورتمه راحت‌تر حمل مي‌كنند. از طرف ديگر مي‌بايست اسب را با اثرهاي چهارنعل آشنا كنيم تا گام يورتمه را تند نكند كه ما مجبور شويم براي اصلاح حركت دستجلوها را بكشيم.
چهار نعل چگونه اجرا مي‌شود؟
دوره‌اي با قطر زياد در گام يورتمه را شروع كرده در قوس مماس با خط حصار نيم توقف مي‌دهيم. سوار بيشتر وزن را روي باسن داخل مي‌اندازد و تا كپل داخل اسب را به جلو براند و وزن بيشتري روي ركاب داخل مي‌افتد. دستجلوي داخل تماس بيشتري برقرار كرده، هر دو ساِ، ساِ داخل چهار انگشت پشت تنگ و ساِ خارج يك وجب عقب‌تر، هماهنگ با نشيمن داخل در حالي كه عضلات كمر منقبض شده‌اند، فشار مي‌آورند. در حالي كه دستجلوي داخل در همين حال كمي آزاد مي‌شود، حركت يا گام چهارنعل در مدت طولاني اشتباه است و اگر اسب هنوز در متعادل شدن مشكل دارد خطر آن زياد است. بنابراين يك يا دو دوره چهارنعل كافي است، و با قطع اثر چهار نعل اجازه خواهيم داد اسب به يورتمه بيفتد. در اولين تمرين چند گام يورتمه و سپس قدم و آزاد كردن دستجلوها، نوازش اسب و ادامه تمرين. در آخرين تمرين‌ها چند بار انتقال از چهار نعل به يورتمه را تمرين مي‌كنيم. در تمرين چهارنعل از تمام محوطه تمرين استفاده كنيد اثرهاي چهارنعل را قاطعانه به اجرا گذارده، اسب را به جلو برانيد. اگر اسب جوان روي دست غلط به چهارنعل افتاد تعجب‌آور نيست. بيشتر اسب‌ها يك طرفشان ضعيف‌تر از طرف ديگر است. طبيعي است كه اسب‌هاي جوان به دليل كجي طبيعي و قوي‌تر بودن پاي چپ وزن بيشتري را روي اين قسمت تحمل كرده و راحت‌تر روي پاي چپ چهارنعل بروند.
بنابراين قبل از شروع تمرين چهارنعل، با استفاده از اثرهاي جانبي در پي رفع مشكل سمت ضعيف‌تر برمي‌آئيم. خودمان هم بايد مطمئن شويم كه اثرها را به درستي به اجرا گذارده‌ايم. هرچه آموزش پيشرفت مي‌كند اثرها ساده‌تر مي‌شود تا جائي كه فقط با اثر ملايم‌نشيمن، اسب به چهارنعل مي‌افتد. از آنجا كه نقصيه كجي اسب در چهار نعل به مراتب بيشتر از يورتمه خودنمائي مي‌كند بنابراين فشار ساِ داخل به محض به چهار نعل افتادن اسب نقش به سزائي ايفاء مي‌كند.
تمرين طولاني چهارنعل اصلاح كننده گام چهارنعل نيست. اسب خسته مي‌شود تحركش را از دست مي‌دهد و قسمت عقب او از كنترل خارج مي‌شود. تجربه نشان داده بهترين روش بهبود گام چهارنعل دوره رو و انتقال از يورتمه به چهارنعل و از چهار نعل به يورتمه به تناوب است. آموزش اسب هنوز آنقدر پيشرفته نشده كه از نيم توقف براي بهبود گام استفاده كنيم. پيشرفت تجمع تا آنجا كه بتوان از قدم به چهار نعل و برعكس را بطور صحيح به اجرا بگذاريم نشانه رسيدن وضعيت اسب به نقطه دلخواه است. اين روش بهبود حركت چهارنعل است كه در تمرين پرش و صحرائي به كمك ما مي‌آيد.
تمرين چهار نعل، اسب كاملاً متعادل است، ساِ داخل سوار كمي عقب‌تر قرار گرفته.
چهارنعل متوسط
وقتي در يورتمه كار اسب انعطاف‌پذيري نشان داد و به راحتي حفظ تعادل كرد، مي‌توانيم در خط طولي حصار تمرين چهارنعل متوسط را شروع كنيم. از اسب خواسته مي‌شود با شلنگ‌هاي جهنده مسافت بيشتري را طي كند. شلنگ‌ها خزنده نيستند بلكه اسب با كپل‌هاي پايين افتاده به صورتي حركت مي‌كند كه گويي از تپه‌اي كوچك بالا مي‌رود. دست يابي به اين حركت مستلزم به كارگيري نشست كامل است. مي‌توان از نشست سبك‌تر استفاده كرد، به خصوص به هنگام كار در صحرا كه جلوي اسب پايين‌تر قرار مي‌گيرد. اين نشست براي اصلاح نقائص عضلات پشت اسب پيشنهاد مي‌شود در باشگاه سنت جورج مونستر آلمان، ميداني خاص تعبيه شده كه مي‌توان بدون هيچ گونه دخالتي اسب را روي خط مستقيم چهارنعل داد. تجربه به من نشان داده كه با تمرين روي خطوط مستقيم، گام يورتمه و چهارنعل اسب را مي‌توان هرچه بيشتر بهبود بخشيد. هرچه حركت اسب طبيعي‌تر باشد راحت‌تر مي‌توان با او كنار آمد.
چهارنعل كشيده
اين حركت را مي‌توان در صحرا با نيم نشست يا نشست سبك با تمايل به جلو تمرين كرد. در اين مرحله، شروع آموزش چهارنعل كشيده هنوز براي اسب زود است.
چهارنعل جمع
چهارنعل جمع هم نمي‌تواند در برنامه آموزش اسب جوان گنجانده شود. در آزمون‌هاي پيشرفته اين حركت از اسب خواسته مي‌شود.
براي آزمايش خود تحركي اسب مي‌توان دست‌ها را همراه با دستجلو و در وسط گردن اسب قرار داد اين تمرين بيشتر در چهارنعل انجام مي‌شود ولي مي‌توان در يورتمه هم انجام داد.
بهبود حركت چهارنعل متوسط، قواره اسب كشيده‌تر، شلنگ‌ها طولاني‌تر و رو به بالا
قرار دادن دست‌ها همراه با دستجلو روي گردن اسب در چهارنعل، وضعيت حركت اسب تغيير نكرده است. (خود تحركي)
بعضي آزمون‌ها اين حركت گنجانده مي‌شود. در اين تمرين هر دو دست همراه با دستجلوها روي گردن اسب در قسمت وسط قرار مي‌گيرد به صورتي كه دستجلوها هيچ گونه تماسي با دهان اسب ندارند. پس از يك شلنگ چهارنعل دست‌ها به آرامي به عقب برمي‌گردند و دوباره تماس با دهان اسب برقرار مي‌شود.
اسب‌هاي ناآرام به اين اثر به خوبي جواب مي‌دهند و پس از چند بار تكرار آرام مي‌شوند. نشست سوار در اين حالت تغيير نمي‌كند و فقط دست‌ها به جلو كشيده مي‌شوند. نواخت و آهنگ حركت و وضعيت كلي اسب تغيير نكرده و فقط پوزه او كمي به جلو كشيده مي‌شود. در صورت موفقيت در اين مرحله از آموزش به اهداف اصول اوليه تربيت اسب دست پيدا كرده‌ايد. براي آگاهي از اين كه اسب دستجلوي خارج را به خوبي قبول كرده است، آن را ثابت نگه داشته، دست را به همراه دستجلوي داخل به جلو برده و گردن اسب را نوازش مي‌كنيم. اين حركت در آزمون‌هاي درساژ گنجانده نمي‌شود.
بهبود گام قدم
قدم حركتي چهار مرحله‌اي و رژه گونه است. دست و پاهاي اريب به تناوب و با تعليقي يكسان يكديگر را تعقيب مي‌كنند. مراحل چهارگانه قدم به شرح زيراند:
1- دست راست 2- پاي چپ 3- دست چپ 4- پاي راست
مراحل حركت اسب در قدم
هرگونه تخلقي از اين مراحل منجر به حركت غلط مي‌شود، به خصوص كه حركت عجولانه بوده و مراحل يك و چهار و دو و سه در هم ادغام شوند.
قدم سه نوع است: متوسط، كشيده و جمع
قدم متوسط
قدم كار قدم متوسط است. شلنگ‌هاي اسب متحرك، فعال و منظم‌اند. در اين حالت جاي سم پا كمي جلوتر از جاي سم دست روي زمين نقش مي‌بندد.
قدم كشيده
در اين حالت تا آن جا كه قواره اسب اجازه دهد به جلو كشيده مي‌شود. حركت نبايد تحت هيچ شرايطي عجولانه باشد. جاي سم پاها جلوتر از جاي سم دست‌ها روي زمين مشخص مي‌شوند. سوار با تماس ملايم سرو گردن را آزاد مي‌گذارد.
قدم جمع
در اين حالت گردن اسب افراشته است و اين افراشتگي بستگي به ميزان تجمع دارد. شلنگ‌ها جمع و جاي سم پاها جلوتر از دست‌ها قرار نمي‌گيرند. از آن جا كه مفاصل كاملاً انعطاف‌پذير شده‌اند دست و پاها بيشتر از زمين فاصله مي‌گيرند. اسب نبايد از تحرك بيفتد.
در طول آموزش اصول اوليه، ساده‌ترين كار اشتباه در تمرين‌هاي قدم است. در طول اين تمرين‌ها مربي مجاز است فقط اين گام را با دستجلوي بلند و يا آزاد بين حركت‌ها و يا به هنگام خاتمه كلاس تمرين كند. اگر در خلال اين تمرين‌ها اسب را به دهنه به قدم بگذاريم فقط اسب را در جهت ناهماهنگي و عدم توازن گام‌ها سوِ داده‌ايم كه اصلاح آن بسيار مشكل است.
چرا بايد به مشكلات افزود؟
تجربه به من ثابت كرده، اسبي كه آموخته در يورتمه و چهارنعل به راحتي به دهنه شده و حركت كند. آن را در قدم هم انجام داده و ادامه مي‌دهد. بنابراين لزومي ندارد كه روش تجربه شده را تغيير دهيم.
بزرگترين اشتباه سواركارها در قدم اين است كه دستجلوها را خشن در دستان گرفته، حتي به اسب اجازه نمي‌دهند حركت كند. من فكر مي‌كنم دليلش اين است كه در قدم تحرك زياد نيست و سوار نياز ندارد. - مثل حركت يورتمه و چهارنعل - از ساِها استفاده كرده تحرك ايجاد كند، تا هماهنگي بين تحرك و تماس با دهان اسب برقرار شود. من نمي‌توانم روشي را تأئيد كنم كه ابتدا اسب را در قدم، سپس يورتمه و پس از آن در چهار نعل به دهنه مي‌كند. من پيرو اصلي هستم كه: وقتي اسب در يورتمه و چهارنعل به دهنه شده و به راحتي به جلو حركت مي‌كند، در قدم هم مي‌تواند آن را انجام دهد. من تمرين به دهنه كردن در قدم را قبول ندارم.
در طول آموزش اصول اوليه، من به اسب اجازه مي‌دهم تا آن جا كه مقدور باشد قدم آزاد با دستجلوي آزاد برود. در اين مرحله قدم جمع و كشيده را در برنامه نمي‌گنجانم براي تمرين قدم به يورتمه و برعكس، چهارنعل به قدم و برعكس، حركت روي دو محور، دوره‌ها و اشكال مختلف تمرين فقط از قدم متوسط استفاده مي‌كنيم. خيلي‌ها معتقدند كه من با در پيش گرفتن اين روش از هدف دور مي‌افتم و مي‌دانم كه مربيان بزرگي از قبيل «وات جين» با من هم عقيده نبوده و قبل از تكميل آموزش يورتمه و چهارنعل اسب را به دهنه كرده قدم متوسط تمرين مي‌كنند. من فقط پيرو اساتيد و متكي برتجارب خودم هستم. و معتقدم كه قدم با دستجلوي آزاد از بسياري از خطاهاي سرزده از دست‌هاي سواركار ناشي جلوگيري مي‌كند.
من هشدار مي‌دهم كه مدت زمان طولاني به خصوص با اسب جوان، كه هنوز نمي‌تواند مستقيم حركت كند، گام قدم تمرين نكنيد، زيرا عادت مي‌كند بطور طبيعي قدم نامنظم برود، و از اين رو كه هنوز نمي‌تواند به اثرهاي ساِ جواب بدهد، پاهايش به زير كشيده نمي‌شوند. نتيجه اين تمرين نابجا قدم نامنظم است. البته براي اسب تربيت شده خطر كمتر است، چرا كه آموخته به اثرهاي ساِ جواب داده و پاها را به زير بكشد.
قدم آزاد با دستجلوي آزاد، اسب بسيار خوشحال است.
در تمرين‌هاي آموزش اصول اوليه فقط بايد قدم آزاد با دست جلوي آزاد و قدم متوسط را در برنامه گنجاند. در سال اول تمرين فقط بايد قدم آزاد با دستجلوي آزاد در برنامه‌هاي تمرين باشد. در سال دوم قدم متوسط هم وارد برنامه مي‌شود كه ابتدا در صحرا و سپس در محوطه تمرين در خلال تمرين‌هاي حركت روي دو محور و اشكال مختلف تمرين از آن استفاده مي‌كنيم. فقط سواركارهاي خبره مي‌توانند هرنوع عدم تعادلي را احساس كنند. بايد قدم متوسط را در حالي كه اسب كاملاً به دهنه است تمرين كرد.
منبع:کتاب اصول اولیه تربیت اسب های جوان
نویسنده:رینر کلیمکه
مترجم:مهدی جمشید خانی
بهبود حركت يورتمه
يورتمه حركتي دومرحله‌اي و در طول آموزش اصول اوليه، گام اصلي تمرين‌ها است. حركت دو مرحله ساده‌ترين نوع حركت براي اسب است. يورتمه چهارنوع است: كار، جمع، متوسط و كشيده. در طول آموزش اصول اوليه بيشتر از يورتمه كار و متوسط استفاده مي‌شود. يورتمه كار يورتمه طبيعي است با اين تفاوت كه سوار خواستار طراوت همراه با فعاليت بيشتري از تحرك طبيعي در قسمت عقب خواهد بود. و اسب با اثرهاي ملايم حركت به جلو، مشتاقانه به كار كشيده مي‌شود.
اين روند طبيعي پيشبرد برنامه است. ولي اسب‌هايي از قبيل تاروبردها بيش از حد فعالند. به هنگام كار با اين نوع اسب‌ها سوار مي‌بايست بدون ناراحت كردن اسب، فقط سعي در حفظ آهنگ حركت داشته باشد. سوار بايد فقط سعي كند اسب را آرام كند و بهترين وسيله براي اين كار، كاوالتي است. حركت روي كاوالتي با يورتمه كار آزاد است.
در اين حالت پاهاي اسب بايد دست‌هاي او را تعقيب كند - حركت بايد مستقيم باشد. اگر سواري به صورت گروهي است تنظيم فواصل كاوالتي‌ها مشكل است چرا كه طول گام‌هاي اسب‌ها با هم فرِ مي‌كنند. بهتر است در اين مرحله كار انفرادي باشد.
براي تنظيم گام‌هاي اسب پيشنهاد مي‌كنم گاهي با اسب در گروه كار كنيد به شرطي كه سوار خبره‌اي براسب سوار و اسب جلوئي هم با تجربه باشد.
نمايش مراحل حركت يورتمه
اسب جوان در حال حركت با گام يورتمه در حالت تعادل
توسعه تحرك در گام يورتمه بخشي از برنامه آموزشي است. در شروع اسب را با دستجلوي آزاد گرم مي‌كنيم تا اين كه منظم حركت كرده، نرم شود. سپس با دستجلوي آزاد مدت كوتاهي استراحت مي‌دهيم. شروع درس با كوتاه كردن دستجلو، گره به گره است تا تماس كامل با دهان اسب برقرار شود. اسب را در حالي كه به همان صورت گفته شده به دهانه كرده‌ايم به يورتمه مي‌اندازيم. تا اين قسمت از آموزش، سوار يورتمه آزاد مي‌رفته در حاليكه در اين مرحله براي استفاده بيشتر از اثر نشيمن، بايد يورتمه نشسته كار كند. بقيه تمرين تابع برنامه‌اي است كه براي آن روز تدوين شده است. در هفته‌هاي اول تمرين با اسب جوان نبايد از يورتمه نشسته استفاده شود و بايد آن قدر صبر كنيم تا عضلات پشت او قوي شوند. دقت كنيم كه يورتمه متوسط را خيلي زود شروع نكنيم. اين حركت زماني در برنامه گنجانده مي‌شود كه اسب خود و سوار را راحت‌تر حمل، و در يورتمه نشسته نيم توقف را اجرا كند. براي شروع بهتر است فقط از اسب بخواهيم با گام يورتمه كار و شاداب‌تر حركت كند. در آخر تمرين، در حال يورتمه آزاد در طول خط حصار مي‌توان از اسب خواست كمي يورتمه را بلندتر كند. اين تمرين را «كشيده‌تر شدن» گام‌ها در يورتمه نامند و در اثر فعال شدن قسمت عقب قابل اجرا است. دقت خواهيم كرد اسب گام‌هايش را تند نكند. اگر اين اتفاِ افتاد با يك يا دو نيم توقف اسب را به گام قبلي برگردانده و تمرين را دوباره از سرمي‌گيريم. مي‌توانيم چندين بار اين تمرين را تكرار كنيم تا متوجه شويم، اسب مقصود ما را نمي‌فهمد كه گام را تند مي‌كند، يا اين كه عضلات به اندازه كافي براي كشيدن گام‌ها قوي نشده‌اند.
«يورتمه فعال و كشيده‌تر» اسب جوان در پايان يكي از تمرين‌ها، حالت صحيح سرو گردن تحرك كافي، قسمت
عقب اسب هنوز به اندازه كافي پايين نيفتاده است
«يورتمه فعال و كشيده‌تر» اسب جوان 5 ساله در پايان آموزش اوليه اصولي.
تحرك عالي و قسمت عقب كاملاً فعال است
آزاد كردن دستجلو، دليل آرامش كامل عضلاني و رواني است
درخواست كشيدن گام ريسك است و سوار بايد احساس كند كه چه اندازه بيشتر و يا كمتر بايد از اسب بخواهد.
تمرين گام كشيده‌تر، با آزاد كردن تدريجي دستجلو - به صورتي كه دستجلوها در دستان ليز بخورند - و شروع حركت دوره، در حالي تمام مي‌شود كه به اسب اجازه مي‌دهيم هرچقدر بخواهد دستجلو را كشيده سر را پايين بياندازد. اسبي كه مدتي به دهنه بوده است نياز دارد مدتي سر و گردن را بكشد تا عضلاتش استراحت كند. نحوه كشيدن سر و گردن اسب به ما مي‌گويد كارمان درست بوده يا نه؟ اگر اسب سروگردن را به جلو و پايين بكشد، به عبارت ديگر عقب خود را
گرد و نرم كند، كار ما راضي كننده بوده و اگر فقط سر را پايين انداخته و سرو گردن را به جلو و پايين نكشد كار غلط بوده است، يعني سوار در طول تمرين از راندن اسب به جلو در حالي كه دستجلوها با آبخوري در تماس بوده غفلت كرده و عقب اسب خشك باقي مانده است. روز بعد سوار بايد دقت كند اسب را در حالي كه به دهنه است به جلو براند. اگر اسب سعي مي‌كند كه دستجلو را از سوار بگيرد، دليلش اين است كه سوار با خشونت دستجلوها را به عقب كشيده است پس از آزاد كردن دستجلو مي‌توان تمرين را تمام كرد و يا پس از استراحتي كوتاه تمرين را در چهارنعل ادامه داد.
يورتمه متوسط
يورتمه متوسط، حركت پيشرفته يورتمه فعال و كشيده‌تر است و علامت آن شلنگ‌هاي آهنگين و كشيدگي بيشتر قواره اسب است.
اسب اندام خود را بيشتر كشيده و با هر شلنگ مسافت بيشتري طي مي‌كند. تحرك به وسيله عقب فعال - كپل‌هاي كشيده، زانو و مفصل خرگوشي - توليد مي‌شود. تحرك ايجاد شده از قسمت عقب، اسب را به جلو هدايت مي‌كند. هرچه تحرك بيشتر باشد تعليق اسب بيشتر است. سر بالاتر قرار مي‌گيرد در حالي كه پوزه كمي جلوتر از خط عمود است. حال وارد مرحله درساژ پيشرفته مي‌شويم.
يورتمه كشيده
كشيده‌تر شدن گام‌ها در يورتمه نيازمند مقدار بيشتري تجمع و آموزش است. منطق حكم مي‌كند در مرحله آموزش اصول مقدماتي، با اسب جوان يورتمه كشيده تمرين نكنيم. يورتمه
كشيده، حد نهايت حركت در گام يورتمه و نمايش دهنده بالاترين درجه تحرك، قدرت و تأثير اثرات سوار براي حركت به جلوست. اين حركت اوج نتيجه‌گيري از تمرين‌هاي برنامه‌ريزي شده و آموزش ژيمناستيكي اسب است.
يورتمه جمع
يورتمه جمع گام ديگري است كه آن را در تمرين‌هاي اوليه اسب جوان نمي‌گنجانيم. اين درس در انتهاي برنامه تربيت اصولي اسب جوان تدريس مي‌شود. اين حركت نياز به انعطاف‌پذيري و تجمع دارد. در آموزش اصول اوليه ما فقط نياز به آن مقداري از تجمع داريم كه بوسيله نيم توقف ايجاد مي‌شود. مهم اين است كه در اين مرحله پس از نيم توقف، بلافاصله با فشار ساِ و اثرنشيمن اسب مجدداً به جلو رانده شود. اين تمرين به مراتب بيشتر از يورتمه جمع همراه با كوتاه كردن شلنگ‌ها، به پرورش عضلات اسب كمك مي‌كند. در يورتمه جمع دست و پاها بيشتر از زمين فاصله مي‌گيرند. شلنگ‌ها جمع‌تر است، كپل‌هاي اسب افتاده‌ترند و سر و گردن افراشته‌تر.
بهبود حركت چهار نعل
چهار نعل گامي است پرش مانند، سه مرحله‌اي و سريعترين. دست‌ها و پاهاي اسب در سه مرحله روز زمين قرار مي‌گيرند و مرحله چهارم تعليق است كه هرچهار دست و پا در زماني كوتاه روي هوا قرار دارند.
مراحل حركت چهار نعل به دست راست
مراحل حركت چهار نعل عبارتند از:
1- پاي خارج 2- اريب خارج 3- دست داخل 4- تعليق
از اين رو که صداي ضربات دومين مرحله - اريب خارج - در گام چهار نعل به وضوح شنيده نمي شود آن را گامي 5 مرحله اي به حساب مي آورند . انواع چهار نعل عبارت است از : جمع ، کار ، متوسط و کشيده .
چنانچه آهنگ حرکت چهار نعل به هم بخورد ، همچنان که در چهار نعل کوتاه اين اشتباه اتفاق مي افتد چهار نعل پنج مرحله اي مي شود که مراحل آن عبارتند از :
1- پاي خارج 2- پاي داخل 3- دست خارج 4- دست داخل 5- تعليق .
چهار نعلي صحيح اجرا مي‌شود كه سه جاي مشخص سم روي زمين از خود باقي بگذارد و زمان تعليق مشخصي داشته باشد .براي حركت چهار نعل زنده و طبيعي نياز به تحرك داريم. در بخش‌هاي قبلي آموزش چهار نعل گنجانده نشده بود و تا زماني كه اسب در گام يورتمه به اثرهاي سوار جواب نداده، نبايد اجراي آن از اسب خواسته شود. واضح است كه اگر اسب چه در محوطه تمرين و چه در صحرا نياز به حركت چهار نعل داشته باشد مانع او نمي‌شويم. از طرف ديگر نبايد او را مجبور كنيم با گام چهار نعل حركت كند، چرا كه بيشتر اسب‌ها خود را در گام يورتمه راحت‌تر حمل مي‌كنند. از طرف ديگر مي‌بايست اسب را با اثرهاي چهارنعل آشنا كنيم تا گام يورتمه را تند نكند كه ما مجبور شويم براي اصلاح حركت دستجلوها را بكشيم.
چهار نعل چگونه اجرا مي‌شود؟
دوره‌اي با قطر زياد در گام يورتمه را شروع كرده در قوس مماس با خط حصار نيم توقف مي‌دهيم. سوار بيشتر وزن را روي باسن داخل مي‌اندازد و تا كپل داخل اسب را به جلو براند و وزن بيشتري روي ركاب داخل مي‌افتد. دستجلوي داخل تماس بيشتري برقرار كرده، هر دو ساِ، ساِ داخل چهار انگشت پشت تنگ و ساِ خارج يك وجب عقب‌تر، هماهنگ با نشيمن داخل در حالي كه عضلات كمر منقبض شده‌اند، فشار مي‌آورند. در حالي كه دستجلوي داخل در همين حال كمي آزاد مي‌شود، حركت يا گام چهارنعل در مدت طولاني اشتباه است و اگر اسب هنوز در متعادل شدن مشكل دارد خطر آن زياد است. بنابراين يك يا دو دوره چهارنعل كافي است، و با قطع اثر چهار نعل اجازه خواهيم داد اسب به يورتمه بيفتد. در اولين تمرين چند گام يورتمه و سپس قدم و آزاد كردن دستجلوها، نوازش اسب و ادامه تمرين. در آخرين تمرين‌ها چند بار انتقال از چهار نعل به يورتمه را تمرين مي‌كنيم. در تمرين چهارنعل از تمام محوطه تمرين استفاده كنيد اثرهاي چهارنعل را قاطعانه به اجرا گذارده، اسب را به جلو برانيد. اگر اسب جوان روي دست غلط به چهارنعل افتاد تعجب‌آور نيست. بيشتر اسب‌ها يك طرفشان ضعيف‌تر از طرف ديگر است. طبيعي است كه اسب‌هاي جوان به دليل كجي طبيعي و قوي‌تر بودن پاي چپ وزن بيشتري را روي اين قسمت تحمل كرده و راحت‌تر روي پاي چپ چهارنعل بروند.
بنابراين قبل از شروع تمرين چهارنعل، با استفاده از اثرهاي جانبي در پي رفع مشكل سمت ضعيف‌تر برمي‌آئيم. خودمان هم بايد مطمئن شويم كه اثرها را به درستي به اجرا گذارده‌ايم. هرچه آموزش پيشرفت مي‌كند اثرها ساده‌تر مي‌شود تا جائي كه فقط با اثر ملايم‌نشيمن، اسب به چهارنعل مي‌افتد. از آنجا كه نقصيه كجي اسب در چهار نعل به مراتب بيشتر از يورتمه خودنمائي مي‌كند بنابراين فشار ساِ داخل به محض به چهار نعل افتادن اسب نقش به سزائي ايفاء مي‌كند.
تمرين طولاني چهارنعل اصلاح كننده گام چهارنعل نيست. اسب خسته مي‌شود تحركش را از دست مي‌دهد و قسمت عقب او از كنترل خارج مي‌شود. تجربه نشان داده بهترين روش بهبود گام چهارنعل دوره رو و انتقال از يورتمه به چهارنعل و از چهار نعل به يورتمه به تناوب است. آموزش اسب هنوز آنقدر پيشرفته نشده كه از نيم توقف براي بهبود گام استفاده كنيم. پيشرفت تجمع تا آنجا كه بتوان از قدم به چهار نعل و برعكس را بطور صحيح به اجرا بگذاريم نشانه رسيدن وضعيت اسب به نقطه دلخواه است. اين روش بهبود حركت چهارنعل است كه در تمرين پرش و صحرائي به كمك ما مي‌آيد.
تمرين چهار نعل، اسب كاملاً متعادل است، ساِ داخل سوار كمي عقب‌تر قرار گرفته.
چهارنعل متوسط
وقتي در يورتمه كار اسب انعطاف‌پذيري نشان داد و به راحتي حفظ تعادل كرد، مي‌توانيم در خط طولي حصار تمرين چهارنعل متوسط را شروع كنيم. از اسب خواسته مي‌شود با شلنگ‌هاي جهنده مسافت بيشتري را طي كند. شلنگ‌ها خزنده نيستند بلكه اسب با كپل‌هاي پايين افتاده به صورتي حركت مي‌كند كه گويي از تپه‌اي كوچك بالا مي‌رود. دست يابي به اين حركت مستلزم به كارگيري نشست كامل است. مي‌توان از نشست سبك‌تر استفاده كرد، به خصوص به هنگام كار در صحرا كه جلوي اسب پايين‌تر قرار مي‌گيرد. اين نشست براي اصلاح نقائص عضلات پشت اسب پيشنهاد مي‌شود در باشگاه سنت جورج مونستر آلمان، ميداني خاص تعبيه شده كه مي‌توان بدون هيچ گونه دخالتي اسب را روي خط مستقيم چهارنعل داد. تجربه به من نشان داده كه با تمرين روي خطوط مستقيم، گام يورتمه و چهارنعل اسب را مي‌توان هرچه بيشتر بهبود بخشيد. هرچه حركت اسب طبيعي‌تر باشد راحت‌تر مي‌توان با او كنار آمد.
چهارنعل كشيده
اين حركت را مي‌توان در صحرا با نيم نشست يا نشست سبك با تمايل به جلو تمرين كرد. در اين مرحله، شروع آموزش چهارنعل كشيده هنوز براي اسب زود است.
چهارنعل جمع
چهارنعل جمع هم نمي‌تواند در برنامه آموزش اسب جوان گنجانده شود. در آزمون‌هاي پيشرفته اين حركت از اسب خواسته مي‌شود.
براي آزمايش خود تحركي اسب مي‌توان دست‌ها را همراه با دستجلو و در وسط گردن اسب قرار داد اين تمرين بيشتر در چهارنعل انجام مي‌شود ولي مي‌توان در يورتمه هم انجام داد.
بهبود حركت چهارنعل متوسط، قواره اسب كشيده‌تر، شلنگ‌ها طولاني‌تر و رو به بالا
قرار دادن دست‌ها همراه با دستجلو روي گردن اسب در چهارنعل، وضعيت حركت اسب تغيير نكرده است. (خود تحركي)
بعضي آزمون‌ها اين حركت گنجانده مي‌شود. در اين تمرين هر دو دست همراه با دستجلوها روي گردن اسب در قسمت وسط قرار مي‌گيرد به صورتي كه دستجلوها هيچ گونه تماسي با دهان اسب ندارند. پس از يك شلنگ چهارنعل دست‌ها به آرامي به عقب برمي‌گردند و دوباره تماس با دهان اسب برقرار مي‌شود.
اسب‌هاي ناآرام به اين اثر به خوبي جواب مي‌دهند و پس از چند بار تكرار آرام مي‌شوند. نشست سوار در اين حالت تغيير نمي‌كند و فقط دست‌ها به جلو كشيده مي‌شوند. نواخت و آهنگ حركت و وضعيت كلي اسب تغيير نكرده و فقط پوزه او كمي به جلو كشيده مي‌شود. در صورت موفقيت در اين مرحله از آموزش به اهداف اصول اوليه تربيت اسب دست پيدا كرده‌ايد. براي آگاهي از اين كه اسب دستجلوي خارج را به خوبي قبول كرده است، آن را ثابت نگه داشته، دست را به همراه دستجلوي داخل به جلو برده و گردن اسب را نوازش مي‌كنيم. اين حركت در آزمون‌هاي درساژ گنجانده نمي‌شود.
بهبود گام قدم
قدم حركتي چهار مرحله‌اي و رژه گونه است. دست و پاهاي اريب به تناوب و با تعليقي يكسان يكديگر را تعقيب مي‌كنند. مراحل چهارگانه قدم به شرح زيراند:
1- دست راست 2- پاي چپ 3- دست چپ 4- پاي راست
مراحل حركت اسب در قدم
هرگونه تخلقي از اين مراحل منجر به حركت غلط مي‌شود، به خصوص كه حركت عجولانه بوده و مراحل يك و چهار و دو و سه در هم ادغام شوند.
قدم سه نوع است: متوسط، كشيده و جمع
قدم متوسط
قدم كار قدم متوسط است. شلنگ‌هاي اسب متحرك، فعال و منظم‌اند. در اين حالت جاي سم پا كمي جلوتر از جاي سم دست روي زمين نقش مي‌بندد.
قدم كشيده
در اين حالت تا آن جا كه قواره اسب اجازه دهد به جلو كشيده مي‌شود. حركت نبايد تحت هيچ شرايطي عجولانه باشد. جاي سم پاها جلوتر از جاي سم دست‌ها روي زمين مشخص مي‌شوند. سوار با تماس ملايم سرو گردن را آزاد مي‌گذارد.
قدم جمع
در اين حالت گردن اسب افراشته است و اين افراشتگي بستگي به ميزان تجمع دارد. شلنگ‌ها جمع و جاي سم پاها جلوتر از دست‌ها قرار نمي‌گيرند. از آن جا كه مفاصل كاملاً انعطاف‌پذير شده‌اند دست و پاها بيشتر از زمين فاصله مي‌گيرند. اسب نبايد از تحرك بيفتد.
در طول آموزش اصول اوليه، ساده‌ترين كار اشتباه در تمرين‌هاي قدم است. در طول اين تمرين‌ها مربي مجاز است فقط اين گام را با دستجلوي بلند و يا آزاد بين حركت‌ها و يا به هنگام خاتمه كلاس تمرين كند. اگر در خلال اين تمرين‌ها اسب را به دهنه به قدم بگذاريم فقط اسب را در جهت ناهماهنگي و عدم توازن گام‌ها سوِ داده‌ايم كه اصلاح آن بسيار مشكل است.
چرا بايد به مشكلات افزود؟
تجربه به من ثابت كرده، اسبي كه آموخته در يورتمه و چهارنعل به راحتي به دهنه شده و حركت كند. آن را در قدم هم انجام داده و ادامه مي‌دهد. بنابراين لزومي ندارد كه روش تجربه شده را تغيير دهيم.
بزرگترين اشتباه سواركارها در قدم اين است كه دستجلوها را خشن در دستان گرفته، حتي به اسب اجازه نمي‌دهند حركت كند. من فكر مي‌كنم دليلش اين است كه در قدم تحرك زياد نيست و سوار نياز ندارد. - مثل حركت يورتمه و چهارنعل - از ساِها استفاده كرده تحرك ايجاد كند، تا هماهنگي بين تحرك و تماس با دهان اسب برقرار شود. من نمي‌توانم روشي را تأئيد كنم كه ابتدا اسب را در قدم، سپس يورتمه و پس از آن در چهار نعل به دهنه مي‌كند. من پيرو اصلي هستم كه: وقتي اسب در يورتمه و چهارنعل به دهنه شده و به راحتي به جلو حركت مي‌كند، در قدم هم مي‌تواند آن را انجام دهد. من تمرين به دهنه كردن در قدم را قبول ندارم.
در طول آموزش اصول اوليه، من به اسب اجازه مي‌دهم تا آن جا كه مقدور باشد قدم آزاد با دستجلوي آزاد برود. در اين مرحله قدم جمع و كشيده را در برنامه نمي‌گنجانم براي تمرين قدم به يورتمه و برعكس، چهارنعل به قدم و برعكس، حركت روي دو محور، دوره‌ها و اشكال مختلف تمرين فقط از قدم متوسط استفاده مي‌كنيم. خيلي‌ها معتقدند كه من با در پيش گرفتن اين روش از هدف دور مي‌افتم و مي‌دانم كه مربيان بزرگي از قبيل «وات جين» با من هم عقيده نبوده و قبل از تكميل آموزش يورتمه و چهارنعل اسب را به دهنه كرده قدم متوسط تمرين مي‌كنند. من فقط پيرو اساتيد و متكي برتجارب خودم هستم. و معتقدم كه قدم با دستجلوي آزاد از بسياري از خطاهاي سرزده از دست‌هاي سواركار ناشي جلوگيري مي‌كند.
من هشدار مي‌دهم كه مدت زمان طولاني به خصوص با اسب جوان، كه هنوز نمي‌تواند مستقيم حركت كند، گام قدم تمرين نكنيد، زيرا عادت مي‌كند بطور طبيعي قدم نامنظم برود، و از اين رو كه هنوز نمي‌تواند به اثرهاي ساِ جواب بدهد، پاهايش به زير كشيده نمي‌شوند. نتيجه اين تمرين نابجا قدم نامنظم است. البته براي اسب تربيت شده خطر كمتر است، چرا كه آموخته به اثرهاي ساِ جواب داده و پاها را به زير بكشد.
قدم آزاد با دستجلوي آزاد، اسب بسيار خوشحال است.
در تمرين‌هاي آموزش اصول اوليه فقط بايد قدم آزاد با دست جلوي آزاد و قدم متوسط را در برنامه گنجاند. در سال اول تمرين فقط بايد قدم آزاد با دستجلوي آزاد در برنامه‌هاي تمرين باشد. در سال دوم قدم متوسط هم وارد برنامه مي‌شود كه ابتدا در صحرا و سپس در محوطه تمرين در خلال تمرين‌هاي حركت روي دو محور و اشكال مختلف تمرين از آن استفاده مي‌كنيم. فقط سواركارهاي خبره مي‌توانند هرنوع عدم تعادلي را احساس كنند. بايد قدم متوسط را در حالي كه اسب كاملاً به دهنه است تمرين كرد.
منبع:کتاب اصول اولیه تربیت اسب های جوان
نویسنده:رینر کلیمکه
مترجم:مهدی جمشید خانی
