امین سلطانی
Member
مطالعه و تشخيص علل كاهش وزن در اسب ها(بخش 3).
بکار گيري روشهاي تشخيص تکميلي:
اگر يافته هاي مشاهده شده در خلال معاينه فيزيکي به تعين موقعيت روند بيماري کمک نمايد در مرحله بعد مي با يست کار با تمرکز بر ان روند ادامه بايد مثلا اگر اسبي با تاريخچه سرفه در معاينه با گوشي نيز افزايش تعداد تنفس و خس خس سينه داشته باشد اقدام بعدي در جهت تشخيص تکميلي بايد در بر گيرنده ازمايش سيتولوژيک خلط و کشت ميکروبي ان ، راديوگرافي از سينه ، تابلوي خون و تعين ميزان فيبرينوژن باشد.
نمونه خون بايد براي تعين نمودار خون ، ميزان فيبرينوژن ، مشخصات شيميايي(2 ) ارسال گردد. اين ازمايشات به تعين وجود حالت التهابي يا عفوني کمک مي کند. در اسبهايي با التهاب حاد ممکن است افزايش لکوسيت ها ، نوتروفيل ها ، منوسيت ها ، افزايش فيبرينوژن خون تا ظاهر گردد. در حالات التهابي مزمن ممکن است شمارش افتراقي گلبولهاي سفيد به وضعيت طبيعي باز گردد ولي اغلب غلظت فيبرينوژن همچنان بالا مي ماند و همچنين امکان بوجود امدن کم خوني ناشي از بيماريهاي مزمن اسبهاي مبتلا به حالات التهابي مزمن وجود دارد.
در اسبهاي مبتلا به کاهش وزن ارزشمند ترين ازمونهاي بيوشيميايي سرم عبارتند از:
اندازه گيري کراتينين ، ازت اوره خون (B.U.N) ، انزيمهاي کبدي (سوربيتول دهيدروژناز و گاماگلوتاميل ترنسفراز) ، بيلي روبين ، البومين و گلوبولين.
ازمونهاي مقدماتي ازمايشگاهي براي ارزيابي وضعيت اسب مبتلا به عارضه کاهش وزن
..
آزمايشهاي ديگر
آزمايشهاي تجزيه ادرار، الکتروفورز سرم، ازمايش سلولهاي مايع صفاقي ، و ازمايشات عملکرد جذب معدي – روده اي مي باشد.
نتايج بدست امده از تستهاي ازمايشگاهي اوليه چگونگي به کار گيري روشهاي تشخيصي بعدي را مشخص مي کند مثلا چنانچه حداقل اطلاعات اوليه افزايش مشخص فعاليت انزيمهاي کبدي را اشکار مي کند ارزيابي بعدي ممکن است شامل اولترا سونوگرافي و بيوبسي کبد باشد.
اگر در مورد اسبي مشخص شده که حالت ازتمي و ايزوستنوريک دارد، در ان صورت بايد ازمايشات در جهت تشخيص تفريقي اين نارسايي مزمن و نارساييهاي کليه انجام پذيرد و اين ازمايشات بايد شامل اولتراسونوگرافي کليه و اندازه گيري الکترو ليتهايي که به مقادير جزئي در ادرار ترشح مي شود و ميزان بعضي انزيمها در ادرار باشد.
اگر چنانچه شکي نسبت به وجود يک روند التهابي بر اساس افزايش فيبرينوژن يا تعداد گلبولهاس سفيد (wbc) وجود دارد نمونه گيري و برسي مايع صفاقي و نيز راديو گرافي از سينه الزامي است نمونه گيري از مايع جنب نيز ممکن است به منظور شناسايي کانون التهاب انجام مي شود .
چنانچه در يک يا هر دوي اين حفرات (سينه و شکم) التهاب چرکي تشخيص داده مي شود مايعات نمونه برداري شده از انها را بايد جهت کشت ميکروبي و تعين حساسيت انتي بيوتيکي به ازمايشگاه ارسال کرد
اما در صورتي که هيچ مساله غير طبيعي در معاينات فيزيکي و يا برسيهاي ازمايشگاهي مقدماتي يافت نشد و هيچ نکته اي در خصوص نگهداري و مديريت نامناسب اسب در تاريخچه وجود نداشت انگاه ازمايشهاي اخنصاصي جذب معدي- روده اي براي تعين وجود سندرمهاي سوء جذب توصيه مي شود.
اين ازمايشات معمولا يا شامل گلوگز خوراکي ويا ازمايش جذي گزيلوز مي باشد.
..
آزمايش جذب گلوکز خوراکي:
مراحل آزمايش
1. وزن اسب اندازه گيري مي شود و حيوان سرتاسر شب گرسنه نگهداري ميشود (12-18 ساعت پرهيز غذايي لازم است).
در دو ساعت اول ازمايش بايد از نوشيدن اب توسط دام نيز جلوگيري شود .
2. يک گرم از D- گلوکزانهيدراز يا مونو هيدرات به ازاي هر گيلو گرم وزن بدن حيوان در نظر گرفته شده و محلول تازه 20% در اب گرم تهيه مي شود.
3. در نمونه ناشتا، از خون فورا قبل از ازمايش گرفته شده و زمان صفر براي ان دو در نظر گرفته مي شود(همه نمونه ها در ماده ي ضد انعقاد . فلوئوريد سديم)
4. لوله بيني معدي (nasogastic-tube) گذارده شده و تمام محلول گلوکز به معده رسانده مي شود
5. نمونه هاي ديگر خون در دقيقه هاي 180 ، 120 ، 90 ، 60 ، 30 گرفته شده و براي اندازه گيري گلوکز به ازمايشگاه فرستاده مي شود و منحني عمودي جذب گلوکز کشيده مي شود.
..
تفسير آزمايش:
در شرايط نرمال منحني جذب دو فاز دارد در 2 ساعت اول گلوکوز بي وقفه از روده کوچک جذب شده و غلظت گلوکز پلاسما دو برابر مي شود.
فازدوم وابسته به انسولين بوده و يک نزول پيشرونده را براي رسيدن به حالت سکون که پس از 6 ساعت حاصل مي شود نشان مي دهد.
ساعتهاي نمونه گيري که بيان شد با يد اين خصوصييت را در مواردي که جذب لطمه نخورده است نشان دهد.
-يک خط صاف معرف سوء جذب کامل بوده و غالبا بر پيش اگاهي بد دلالت مي کند زيرا دلايل اصلي التهاب پيش رونده ديواره روده يا نفوذ سلولي سرطاني ديواره روده است و تشخيص توسط هيستو پاتولوژي تاييد مي شود.
-منحني حد واسط جذب طبيعي و سوء جذب کامل ، سوء جذب جزئي را نمايان مي سازد که دلايل سوء جذب جزئي عبارتند از:
اختلالات گردش خون، کوچک شدن پرزها يا تغيرات التهابي قابل برگشت ناشي از الودگي انگلي.
..
يافته ها
يافته هاي غير طبيعي تنفسي:
1- خرخر يا خس خس
2- افزايش تعداد تنفس – سختي تنفس و ترشحات چرکي از بيني يا سرفه
..
برخورد:
اندسکوپي راديوگرافي از سينه، شستشوي ناي و نايچه ها، CBC ،ازمايشات سرم
يافته هاي غير طبيعي دستگاه ادراري:
1. تشخيص کليه بزرگ شده و يا کوچک شده در توش رکتال برخورد اولتراسو نو گرافي و تشخيص بيماري کليوي حاد از مزمن
2. ادرار رقيق با افزايش ادرار رقيق شده
..
برخورد:
- تجزيه ادرار درصورت وجود باکتري و WBC < کشت باکتريايي عفونت جهت تشخيص عفونت
- اناليز شيميايي
..
برخورد با اختلالات حرکتي:
- معاينه کامل عصبي
- تهيه راديو گرافهااز محل محدود شده در معاينه عصبي
- سنجش عيار EHV-1 در سرم < انسفاليت شرقي و غربي
- تجزيه مايع مغذي نخاعي
برخورد با ناتواني در گرفتن غذا:
- اندوسکوپي دهان و حلق
- راديوگرافي از دهان و حلق
- معاينه عصبي
در اين حالات در مورد هاري احتياط بايد کرد.
..
انتخاب راههاي درمان:
انتخاب شيوه درمان اسب مبتلا به کاهش وزن مبتني بر مسائلي است که از تاريخچه ، معاينات فيزيکي و کارهاي تکميلي متعاقب ان بدست مي ايد .
برخي از بيماريها که در اسب مي تواند منجربه کاهش وزن شود ممکن است ب جز يک حالت تسکيني، پاسخ قابل توجه به درمان ندهد (مثلا نئوپلازي يا نارسايي مزمن عضو).
از سوي ديگر بعضي حالات ممکن است به طور کاملا مطلوبي به درمان جواب دهد (انتروپاتي در اثر وجود شن ،ابسه هاي داخل حفره شکمي ، دريافت ناکافي غذا بدليل رقابت ، نامتعادل بودن جيره غذايي و مسائل مديريتي)
به طور کلي هنگامي که علت کاهش وزن مشخص شود راههاي درماني را مي توان در کتب مرجع مربوط به مسائل درماني اسب يافت.
بکار گيري روشهاي تشخيص تکميلي:
اگر يافته هاي مشاهده شده در خلال معاينه فيزيکي به تعين موقعيت روند بيماري کمک نمايد در مرحله بعد مي با يست کار با تمرکز بر ان روند ادامه بايد مثلا اگر اسبي با تاريخچه سرفه در معاينه با گوشي نيز افزايش تعداد تنفس و خس خس سينه داشته باشد اقدام بعدي در جهت تشخيص تکميلي بايد در بر گيرنده ازمايش سيتولوژيک خلط و کشت ميکروبي ان ، راديوگرافي از سينه ، تابلوي خون و تعين ميزان فيبرينوژن باشد.
نمونه خون بايد براي تعين نمودار خون ، ميزان فيبرينوژن ، مشخصات شيميايي(2 ) ارسال گردد. اين ازمايشات به تعين وجود حالت التهابي يا عفوني کمک مي کند. در اسبهايي با التهاب حاد ممکن است افزايش لکوسيت ها ، نوتروفيل ها ، منوسيت ها ، افزايش فيبرينوژن خون تا ظاهر گردد. در حالات التهابي مزمن ممکن است شمارش افتراقي گلبولهاي سفيد به وضعيت طبيعي باز گردد ولي اغلب غلظت فيبرينوژن همچنان بالا مي ماند و همچنين امکان بوجود امدن کم خوني ناشي از بيماريهاي مزمن اسبهاي مبتلا به حالات التهابي مزمن وجود دارد.
در اسبهاي مبتلا به کاهش وزن ارزشمند ترين ازمونهاي بيوشيميايي سرم عبارتند از:
اندازه گيري کراتينين ، ازت اوره خون (B.U.N) ، انزيمهاي کبدي (سوربيتول دهيدروژناز و گاماگلوتاميل ترنسفراز) ، بيلي روبين ، البومين و گلوبولين.
ازمونهاي مقدماتي ازمايشگاهي براي ارزيابي وضعيت اسب مبتلا به عارضه کاهش وزن
..
آزمايشهاي ديگر
آزمايشهاي تجزيه ادرار، الکتروفورز سرم، ازمايش سلولهاي مايع صفاقي ، و ازمايشات عملکرد جذب معدي – روده اي مي باشد.
نتايج بدست امده از تستهاي ازمايشگاهي اوليه چگونگي به کار گيري روشهاي تشخيصي بعدي را مشخص مي کند مثلا چنانچه حداقل اطلاعات اوليه افزايش مشخص فعاليت انزيمهاي کبدي را اشکار مي کند ارزيابي بعدي ممکن است شامل اولترا سونوگرافي و بيوبسي کبد باشد.
اگر در مورد اسبي مشخص شده که حالت ازتمي و ايزوستنوريک دارد، در ان صورت بايد ازمايشات در جهت تشخيص تفريقي اين نارسايي مزمن و نارساييهاي کليه انجام پذيرد و اين ازمايشات بايد شامل اولتراسونوگرافي کليه و اندازه گيري الکترو ليتهايي که به مقادير جزئي در ادرار ترشح مي شود و ميزان بعضي انزيمها در ادرار باشد.
اگر چنانچه شکي نسبت به وجود يک روند التهابي بر اساس افزايش فيبرينوژن يا تعداد گلبولهاس سفيد (wbc) وجود دارد نمونه گيري و برسي مايع صفاقي و نيز راديو گرافي از سينه الزامي است نمونه گيري از مايع جنب نيز ممکن است به منظور شناسايي کانون التهاب انجام مي شود .
چنانچه در يک يا هر دوي اين حفرات (سينه و شکم) التهاب چرکي تشخيص داده مي شود مايعات نمونه برداري شده از انها را بايد جهت کشت ميکروبي و تعين حساسيت انتي بيوتيکي به ازمايشگاه ارسال کرد
اما در صورتي که هيچ مساله غير طبيعي در معاينات فيزيکي و يا برسيهاي ازمايشگاهي مقدماتي يافت نشد و هيچ نکته اي در خصوص نگهداري و مديريت نامناسب اسب در تاريخچه وجود نداشت انگاه ازمايشهاي اخنصاصي جذب معدي- روده اي براي تعين وجود سندرمهاي سوء جذب توصيه مي شود.
اين ازمايشات معمولا يا شامل گلوگز خوراکي ويا ازمايش جذي گزيلوز مي باشد.
..
آزمايش جذب گلوکز خوراکي:
مراحل آزمايش
1. وزن اسب اندازه گيري مي شود و حيوان سرتاسر شب گرسنه نگهداري ميشود (12-18 ساعت پرهيز غذايي لازم است).
در دو ساعت اول ازمايش بايد از نوشيدن اب توسط دام نيز جلوگيري شود .
2. يک گرم از D- گلوکزانهيدراز يا مونو هيدرات به ازاي هر گيلو گرم وزن بدن حيوان در نظر گرفته شده و محلول تازه 20% در اب گرم تهيه مي شود.
3. در نمونه ناشتا، از خون فورا قبل از ازمايش گرفته شده و زمان صفر براي ان دو در نظر گرفته مي شود(همه نمونه ها در ماده ي ضد انعقاد . فلوئوريد سديم)
4. لوله بيني معدي (nasogastic-tube) گذارده شده و تمام محلول گلوکز به معده رسانده مي شود
5. نمونه هاي ديگر خون در دقيقه هاي 180 ، 120 ، 90 ، 60 ، 30 گرفته شده و براي اندازه گيري گلوکز به ازمايشگاه فرستاده مي شود و منحني عمودي جذب گلوکز کشيده مي شود.
..
تفسير آزمايش:
در شرايط نرمال منحني جذب دو فاز دارد در 2 ساعت اول گلوکوز بي وقفه از روده کوچک جذب شده و غلظت گلوکز پلاسما دو برابر مي شود.
فازدوم وابسته به انسولين بوده و يک نزول پيشرونده را براي رسيدن به حالت سکون که پس از 6 ساعت حاصل مي شود نشان مي دهد.
ساعتهاي نمونه گيري که بيان شد با يد اين خصوصييت را در مواردي که جذب لطمه نخورده است نشان دهد.
-يک خط صاف معرف سوء جذب کامل بوده و غالبا بر پيش اگاهي بد دلالت مي کند زيرا دلايل اصلي التهاب پيش رونده ديواره روده يا نفوذ سلولي سرطاني ديواره روده است و تشخيص توسط هيستو پاتولوژي تاييد مي شود.
-منحني حد واسط جذب طبيعي و سوء جذب کامل ، سوء جذب جزئي را نمايان مي سازد که دلايل سوء جذب جزئي عبارتند از:
اختلالات گردش خون، کوچک شدن پرزها يا تغيرات التهابي قابل برگشت ناشي از الودگي انگلي.
..
يافته ها
يافته هاي غير طبيعي تنفسي:
1- خرخر يا خس خس
2- افزايش تعداد تنفس – سختي تنفس و ترشحات چرکي از بيني يا سرفه
..
برخورد:
اندسکوپي راديوگرافي از سينه، شستشوي ناي و نايچه ها، CBC ،ازمايشات سرم
يافته هاي غير طبيعي دستگاه ادراري:
1. تشخيص کليه بزرگ شده و يا کوچک شده در توش رکتال برخورد اولتراسو نو گرافي و تشخيص بيماري کليوي حاد از مزمن
2. ادرار رقيق با افزايش ادرار رقيق شده
..
برخورد:
- تجزيه ادرار درصورت وجود باکتري و WBC < کشت باکتريايي عفونت جهت تشخيص عفونت
- اناليز شيميايي
..
برخورد با اختلالات حرکتي:
- معاينه کامل عصبي
- تهيه راديو گرافهااز محل محدود شده در معاينه عصبي
- سنجش عيار EHV-1 در سرم < انسفاليت شرقي و غربي
- تجزيه مايع مغذي نخاعي
برخورد با ناتواني در گرفتن غذا:
- اندوسکوپي دهان و حلق
- راديوگرافي از دهان و حلق
- معاينه عصبي
در اين حالات در مورد هاري احتياط بايد کرد.
..
انتخاب راههاي درمان:
انتخاب شيوه درمان اسب مبتلا به کاهش وزن مبتني بر مسائلي است که از تاريخچه ، معاينات فيزيکي و کارهاي تکميلي متعاقب ان بدست مي ايد .
برخي از بيماريها که در اسب مي تواند منجربه کاهش وزن شود ممکن است ب جز يک حالت تسکيني، پاسخ قابل توجه به درمان ندهد (مثلا نئوپلازي يا نارسايي مزمن عضو).
از سوي ديگر بعضي حالات ممکن است به طور کاملا مطلوبي به درمان جواب دهد (انتروپاتي در اثر وجود شن ،ابسه هاي داخل حفره شکمي ، دريافت ناکافي غذا بدليل رقابت ، نامتعادل بودن جيره غذايي و مسائل مديريتي)
به طور کلي هنگامي که علت کاهش وزن مشخص شود راههاي درماني را مي توان در کتب مرجع مربوط به مسائل درماني اسب يافت.