♘امیرحسین♞
♘ مدیریت انجمن اسب ایران ♞
وسيله‌اي است كه بر پشت اسب مي‌گذارند و بر آن مي‌نشينند. زين شامل قسمت‌هاي زير است: قاچ عقب و جلو، برگه، بالشتك، ركاب و بند ركاب، حلقه آويز ركاب، سر تنگ، برگه و زير تنگ. قسمت‌هايي از اين وسايل بر اسكلت زين كه قالتاق ناميده مي‌شوند، استوارند (شكل 5-13)
انواع زين
زين انواع مختلفي دارد. ساده‌ترين نوع آن كه مخصوص بوميان آمريكاي جنوبي و مركزي است از قطعه نمد بزرگي با دو بالشتك تشكيل شده كه در دو فرو رفتگي ستون فقرات اسب جاي مي‌گيرند و مجلل‌ترين آنها كه به قيمت‌هاي گزافي خريد و فروش مي‌شوند هم وجود دارد. زين مسابقات اسب دواني، از يك قطعه نمد يا چرم با دو ركاب تشكيل شده است. زين كابويي‌هاي آمريكا سنگين و بزرگ است و محل نشيمن تخت و وسيعي دارد و بيشتر براي مسافت‌هاي دور از آن بهره‌برداري مي‌شود. بعضي از زين‌هاي داراي قالتاق فلزي، برخي شاخي و عاجي و استخواني و بيشترين تعداد از يك چوب مقاوم ساخته مي‌شود كه احتمال شكستن و كج شدن آن كم است. از نظر استفاده فني، زين‌ها به سه دسته تقسيم مي‌شوند: زين‌هاي معمولي، زين درساژ، زين پرش. هر كدام از اين زين‌ها داراي مختصات ويژه خود هستند. گرچه ممكن است از اجناس مشابه ساخته شوند، ولي شكل متفاوت دارند.
زين معمولي
زيني است كه آسايش سوار و امنيت اسب را تأمين مي‌كند و از نظر اقتصادي مقرون به صرفه است. اگر منظور از زين معمولي يك زين سربازي است در اين صورت قالتاق آن را از آهن و قسمت‌هاي ديگر را از چرم بسيار مقاوم مي‌سازند. زين‌هاي غيرنظامي هم طوري ساخته مي‌شوند كه آسايش سوار را در مسافت‌هاي دور بيشتر تأمين كنند، بدين معني كه داراي محل نشست وسيع‌تري باشند و با استفاده از اسفنج و نمد اضافي، نرمي بيشتري به محل نشست مي‌دهند. اين گونه زين‌ها ممكن است داراي بالشتك جلو باشند. هر جزء اضافي با توجه به سليقه و نياز صاحب آن مي‌تواند در آن به كار برده شود.
زين درساژ
بايد متناسب با اسب و سوار كار بوده و به خوبي اندازه‌گيري شده باشد. قاچ جلو و عقب اين گونه زين‌ها بايد به يك اندازه بلند، و به يك اندازه از عميق‌ترين نقطه محل نشست زين دور باشد. قاچ عقب زين بايد به خوبي پر بوده و هيچ قسمتي از زين نبايد فشار اضافي بر بدن حيوان، وارد آورد، بخصوص زماني كه سواركار در عمق زين نشسته است بايد فشار وزن آن در همه سطح تقسيم شود. قسمت‌هاي آويزان شده از زين مانند برگه، بند ركاب و غيره بايد طوري باشند كه مانع تماس بين اسب و سوار نبوده و برعكس بهترين كيفيت تماس را برقرار سازند. با تعريف فوق، زين درساژ بايد سبك و بدون زوائد باشد. (شكل 5-14)
زين پرش
بايد اندازه بوده و اندكي جمع باشد به طوري كه روي عضلات دو طرف ستون مهره‌هاي اسب قرار گيرد. اگر زين بدون نمد روي اسب گذارده شود، بايد زير زين كاملاً خالي و از دو طرف باز و قسمت عقب زين پرش بايد كمي بلند و دامن‌ها كلفت‌تر و نشست اندكي جلو باشد. وجود ماهيچه‌هاي كناري برگه زين به دليل ايجاد چسبندگي بيشتر، تا آنجا كه به تماس سواركار و اسب لطمه‌اي وارد نياورد، بدون مانع است.
عرق‌گير
پارچه، نمد يا منسوجي است كه براي راحتي و نرمي بيشتر، زير زين قرار داده مي‌شود، بهترين نوع عرق‌گير آن است كه ضمن تقسيم بيشتر وزن زين و سواركار ويژگي جذب عرق را نيز داشته و بدن اسب نيز به آن حساس نباشد.
ركاب بند ركاب
ركاب دو جاي پاي فلزي است كه به وسيله دو تسمه چرمي به نام بند ركاب در دو طرف زين به طور عمودي آويزانند. بند ركاب را مي‌توان ، قبل يا بعد از سوار شدن اندازه‌گيري كرد، به طوري كه نه زياد بلند باشد و نه زياد كوتاه. اگر اندازه كردن روي اسب انجام مي‌گيرد انتهاي بند ركاب بايد مقابل قوزك، قرار گيرد به طوري كه اگر زين داراي ركاب سبك معمولي باشد، انتهاي آن مقابل انتهاي پاشنه پا واقع شود. قبل از سوار شدن نيز مي‌توان بند ركاب را اندازه كرد. بدين معني كه طول بند ركاب بايد به اندازه طول تمام بازو و ساعد و دست نيم مشت بسته باشد. دست را نيم مشت كرده و در محل اتصال بند ركاب زين قرار داده و بند را مي‌كشند، موقعي اندازه است كه تا زير بغل باشد.
اين گونه ميزان كردن، در سواري معمولي به كار رفته و در روش‌هاي ديگر بند ركاب با دقت بيشتري بايد ميزان شود. كوتاه‌ـرين بند ركاب در مسابقات اسب دواني به كار مي‌رود، بلندترين آن در كار چوگان بوده و بند ركاب پرشكار سه يا چهار سوراخ از بند ركاب درساژ كوتاه تر است. بند ركاب اگر اندازه نباشد در همه روش‌ها اشكال به وجود مي‌آورد.
انواع زين
زين انواع مختلفي دارد. ساده‌ترين نوع آن كه مخصوص بوميان آمريكاي جنوبي و مركزي است از قطعه نمد بزرگي با دو بالشتك تشكيل شده كه در دو فرو رفتگي ستون فقرات اسب جاي مي‌گيرند و مجلل‌ترين آنها كه به قيمت‌هاي گزافي خريد و فروش مي‌شوند هم وجود دارد. زين مسابقات اسب دواني، از يك قطعه نمد يا چرم با دو ركاب تشكيل شده است. زين كابويي‌هاي آمريكا سنگين و بزرگ است و محل نشيمن تخت و وسيعي دارد و بيشتر براي مسافت‌هاي دور از آن بهره‌برداري مي‌شود. بعضي از زين‌هاي داراي قالتاق فلزي، برخي شاخي و عاجي و استخواني و بيشترين تعداد از يك چوب مقاوم ساخته مي‌شود كه احتمال شكستن و كج شدن آن كم است. از نظر استفاده فني، زين‌ها به سه دسته تقسيم مي‌شوند: زين‌هاي معمولي، زين درساژ، زين پرش. هر كدام از اين زين‌ها داراي مختصات ويژه خود هستند. گرچه ممكن است از اجناس مشابه ساخته شوند، ولي شكل متفاوت دارند.
زين معمولي
زيني است كه آسايش سوار و امنيت اسب را تأمين مي‌كند و از نظر اقتصادي مقرون به صرفه است. اگر منظور از زين معمولي يك زين سربازي است در اين صورت قالتاق آن را از آهن و قسمت‌هاي ديگر را از چرم بسيار مقاوم مي‌سازند. زين‌هاي غيرنظامي هم طوري ساخته مي‌شوند كه آسايش سوار را در مسافت‌هاي دور بيشتر تأمين كنند، بدين معني كه داراي محل نشست وسيع‌تري باشند و با استفاده از اسفنج و نمد اضافي، نرمي بيشتري به محل نشست مي‌دهند. اين گونه زين‌ها ممكن است داراي بالشتك جلو باشند. هر جزء اضافي با توجه به سليقه و نياز صاحب آن مي‌تواند در آن به كار برده شود.
زين درساژ
بايد متناسب با اسب و سوار كار بوده و به خوبي اندازه‌گيري شده باشد. قاچ جلو و عقب اين گونه زين‌ها بايد به يك اندازه بلند، و به يك اندازه از عميق‌ترين نقطه محل نشست زين دور باشد. قاچ عقب زين بايد به خوبي پر بوده و هيچ قسمتي از زين نبايد فشار اضافي بر بدن حيوان، وارد آورد، بخصوص زماني كه سواركار در عمق زين نشسته است بايد فشار وزن آن در همه سطح تقسيم شود. قسمت‌هاي آويزان شده از زين مانند برگه، بند ركاب و غيره بايد طوري باشند كه مانع تماس بين اسب و سوار نبوده و برعكس بهترين كيفيت تماس را برقرار سازند. با تعريف فوق، زين درساژ بايد سبك و بدون زوائد باشد. (شكل 5-14)
زين پرش
بايد اندازه بوده و اندكي جمع باشد به طوري كه روي عضلات دو طرف ستون مهره‌هاي اسب قرار گيرد. اگر زين بدون نمد روي اسب گذارده شود، بايد زير زين كاملاً خالي و از دو طرف باز و قسمت عقب زين پرش بايد كمي بلند و دامن‌ها كلفت‌تر و نشست اندكي جلو باشد. وجود ماهيچه‌هاي كناري برگه زين به دليل ايجاد چسبندگي بيشتر، تا آنجا كه به تماس سواركار و اسب لطمه‌اي وارد نياورد، بدون مانع است.
عرق‌گير
پارچه، نمد يا منسوجي است كه براي راحتي و نرمي بيشتر، زير زين قرار داده مي‌شود، بهترين نوع عرق‌گير آن است كه ضمن تقسيم بيشتر وزن زين و سواركار ويژگي جذب عرق را نيز داشته و بدن اسب نيز به آن حساس نباشد.
ركاب بند ركاب
ركاب دو جاي پاي فلزي است كه به وسيله دو تسمه چرمي به نام بند ركاب در دو طرف زين به طور عمودي آويزانند. بند ركاب را مي‌توان ، قبل يا بعد از سوار شدن اندازه‌گيري كرد، به طوري كه نه زياد بلند باشد و نه زياد كوتاه. اگر اندازه كردن روي اسب انجام مي‌گيرد انتهاي بند ركاب بايد مقابل قوزك، قرار گيرد به طوري كه اگر زين داراي ركاب سبك معمولي باشد، انتهاي آن مقابل انتهاي پاشنه پا واقع شود. قبل از سوار شدن نيز مي‌توان بند ركاب را اندازه كرد. بدين معني كه طول بند ركاب بايد به اندازه طول تمام بازو و ساعد و دست نيم مشت بسته باشد. دست را نيم مشت كرده و در محل اتصال بند ركاب زين قرار داده و بند را مي‌كشند، موقعي اندازه است كه تا زير بغل باشد.
اين گونه ميزان كردن، در سواري معمولي به كار رفته و در روش‌هاي ديگر بند ركاب با دقت بيشتري بايد ميزان شود. كوتاه‌ـرين بند ركاب در مسابقات اسب دواني به كار مي‌رود، بلندترين آن در كار چوگان بوده و بند ركاب پرشكار سه يا چهار سوراخ از بند ركاب درساژ كوتاه تر است. بند ركاب اگر اندازه نباشد در همه روش‌ها اشكال به وجود مي‌آورد.
