امیر صادقی
Member
رنگ در اسب یکی از راهای شناخت ظاهری این حیوان بشمار میاد.از قدیم اصطلاحات خاصی برای رنگهای بدن اسب بکار می رفته که بعضی از اونها هنوز بکار میره.
میگن رنگ اسبهای اولیه همگی یکنواخت و به رنگ زرد آهویی یا قهوه ای خیلی کم رنگ بوده که بنظر میرسه بخاطر تطابق اونها با محیط زندگیشون که دشتها و استپ ها بوده،هست. البته امروزه تو نقاطی مثل مغولستان و روسیه هنوز همین رنگها وجود دارن.پس می تونیم این نتیجه رو بگیریم که این رنگها رنگهای طبیعی هستن که مطابق با شرایط زندگی اسبها پدید اومدن و بعدها که انسان اونها رو اهلی می کنه و مرتب جفتگیری می کنه رنگهای مختلف دیگه ای هم درست شده.
علاوه بر رنگ کل بدن ، رنگ قسمتهایی از بدن مثل خال و لکه ها در سطح بدن و روی پیشانی و یا در دست و پا مشخصه دیگه ای برای شناساییه که به نام مختصات رنگی و یا نشانه ها (Marking) شناخته شده.
حالا می پردازم به دسته بندی رنگها:
اصولا رنگهای اصلی که در اسب دیده میشه به سه دسته کلی تقسیم بندی میشن:
الف- رنگهای ساده (Simple Colours)
ب- رنگهای مخلوط (Complex Colours)
ج - رنگهای مرکب (Compound Colours)
رنگهای ساده رنگهایی هستند که تقریبا تمام زمینه بدن اسب از یک رنگ باشد. به عبارت دیگه تارهای مو فقط یک رنگ داشته باشه.اصطلاحا بهش رنگهای یک دست (Solid Colours) هم میگن. این رنگها عبارت اند از:
1- رنگ سیاه (Black Colour): زمانی که تمام الیاف بدن سیاه رنگ باشه. البته ممکنه انعکاس نور باعث بشه رنگ سیاه بصورت سیاه براق، سیاه قرمز و سیاه مات دیده بشه.
2- رنگ سفید (White Colour): تمامی موهای بدن سفید بوده و تمام عمر سفید باقی می مونه.در این رنگ هم ممکنه سفید براق یا مات دیده بشه.رنگ سفید خالص خیلی کم وجود داره و جالبه بدونیم که در اسبهای نیله و خاکستری(در ادامه توضیح میدم) با بالا رفتن سن به رنگ سفید در میان.
3- رنگ موشی (Grullo colour): موهای بدن تماما خاکستری مثل بدن موش خاکستری دیده میشه.اگر اسبهای نیله یال و دم سیاهی داشته باشند به اسب موشی رنگ شناخته میشن.باید توجه داشت که رنگ موشی کاملا با رنگ نیله یا خاکستری فرق میکنه چون تو این رنگ تارهای مو یک دست خاکستریه نه ترکیبی از موهای سفید و سیاه که خاکستری بنظر برسه.
رنگ موشی ممکنه تیره ،معمولی یا روشن باشه و تو خیلی از اسبها یال و دمشون سیاهه.
4- رنگ سمند (Dun Colour): رنگ زرد طلایی که شبیه به رنگ گاه باشه که ممکنه تیره یا روشن باشه.رنگ یال و دم ممکنه سفید رنگ باشه یا گاهی هم سیاه رنگ که به حالت سیاه آن سمند ایزابلا میگن و تو کشور خودمون تو مناطق مختلف به اسمهای سمند یال، سمند دم شسته و یا سمند دم شمشیری معروفه. تو اسب های سمند ممکنه یه نوار تیره روی پشتش دیده بشه که بهش خط قاطری میگن.
5- رنگ کرنگ (Chestnut Colour): از رنگ زرد روشن تا رنگ قهوه ای خیلی تیره و مایل به قرمز رنگ به شرطی که یال و دم هم هم رنگ بدن و یا کمی روشن تر باشه.
انواع رنگ کرنگ شامل: کرنگ آهویی، کرنگ روشن، کرنگ طلایی و ...
اگر یک یا چند قلم از دست و پا سفید رنگ باشه اصطلاحا بهش کرند (Sorrel) میگن.پس کرند اسب کرنگیه که حداقل در یکی از انتهای دست و پاهاش علامت سفید داشته باشه که بازم بر اساس نحوه و میزان این لکه سفید اسامی مختلفی میگیره که حالا راجع بهش بحث نمی کنم.
6- رنگ کهر (Bay Colour) (رنگ مورد علاقه من): رنگ موهای بدن سرخ مایل به قهوه ای خیلی تیره است به شرطی که رنگ یال و دم حتما سیاه باشه.البته رنگ کهر زرد خرمایی تا ماهوتی (Mahogany) یعنی قهوه ای مایل به زرد هم داریم اما کهر تیره معمولا قهوه ایه.رنگ کهر سیر هم داریم که بهش (قره کهر) میگن.
ب- رنگهای مخلوط:
رنگهای مخلوط به این معنی است که از موهای بدن غیره همرنگ باشد و یکدست نباشد و از مخلوط شدن موهای دو یا سه رنگ بدست بیاد. این رنگها شامل:
1- رنگ نیله یا خاکستری (Gray Colour): از ترکیب موهای سیاه و سفید روی زمینه سیاه بدن بوجود میاد که ممکنه تیره یا روشن باشه.گفتیم که اسبهای نیله با پیر شدن به رنگ سفید درمیان.
اگر روی رنگ سفید زمینه خالهای ریز قهوهای وجود داشته باشه اصطلاحا بهش نیله مگسی میگن.اگر رنگ بدن اسب سیاه باشه که با موهای سفید نامنظم رقیق شده باشه و رنگ یال و دم سیاه باشه بهش قره نیله می گن.(باید قشنگ باشه)
2- رنگ گلگون (Palomino Colour): از مخلوط شدن موهای سفید و موهای قرمز(کهر) و همراه مقدار ناچیزی از رنگ سیاه بدست میاد.رنگ گلگون هم میتونه روشن یا تیره باشه و یا خالدار باشه.در این رنگ معمولا رنگ یال و دم سفید یا طلایی ظرف و براقه.
بعضی وقتها از مخلوط شدن سه نوع مو به رنگ های سفید،قرمز و سیاه روی بدن رنگی بدست میاد که بهش نیله ابرش میگن و بر حسب میزان مخلوط شدن این موها نیله ابرش تیره ،روشن و یا معمولی و ابرش سرخ و کرنگ ابرش (کرنگ با خال سفید) بوجود میاد.
ج- رنگهای مرکب:
رنگهای مرکب به این معنی است که از ترکیب رنگهای مختلف با پراکندگی خاصی بر روی بدن اسب بدست میاد.به جرات میشه گفت که تعداد اسبهای دارای رنگ مرکب خیلی کمتر از رنگهای ساده و مخلوطه.این دسته شامل:
1- رنگ ابلق (Parti Colour): هرگاه لکه های سفید در زمینه رنگ دیگه ای در بدن دیده بشه و یا بر عکس لکه های رنگی روی زمینه سفید بوحود بیاد که در این حالت بهش ابلق سفید (Skewbald) میگن. البته ابلق سفید با هر رنگی بجز سیاه.اگر لکه های سفید روی زمینه سیاه باشه یا بلعکس بهش ابلق سیاه و سفید (Piebald) میگن.
2- رنگ قزل (Roan Colour): ترکیب موهای سفید همراه با موهایی با یک یا چند رنگ. مانند قزل آبی (Blue Road) که از ترکیب موهای سفید و سیاه و قزل قرمز (Red Road) تر کیبی از موهای سفید و کهر (قرمز و مشکی) و قزل بلوطی که از ترکیب موهای سفید و موهای بلوطی رنگ بدست میاد.
۳- رنگ آپالوسا (Appaloosa Colour): رنگ آپالوسا به تازگی جزء دسته بندیهای رنگها اومده و از اسم اسبی به همین نژاد گرفته شده.این رنگ بصورت خاص تنوع داره. در رنگ آپالوسا، رنگ زمینه بدن مختلفه ولی بر روی ای زمینه همواره لکه های کوچک و یا خالهای رنگی (Spotted Colour) دیده میشه.چون نحوه پراکندگی این خالها خیلی متنوعه به چنج الگوی اصلی طبقه بندی میشن:
*- یوزپلنگی: (Leo Pard): زمینه بدن تیره و سیاه و خالها در سراسر بدن پراکنده است.
*- تخم مرغی (Egg Shaped): زمینه بدن سفید رنگ و لکه های بیضی شکل به رنگ سیاه در سراسر بدن پخش است.
*- دانه برفی (Snow Flake): زمینه بدن هر نوع رنگ تیره و لکه های سفید بصورت سراسری.
*- پوششی (Blanked): لکه های پوششی مانند در ناحیه خلف بدن.
*- مرمری (Marble): زمینه بدن سفید و لکه های بسیار ریز و خال سیاه رنک بصورت سراسری.
البته رنگ بدن در آپالوسا عمدتا قزله که در ناحیه پوزه و بینی و لبها خالهای متضاد بصورت کک و مک معمولا دیده میشه.
۴- رنگ پینتو (Pinto Colour): رنگ پینتو که به اسمهای دیگه ای مثل Paint ویا Calico هم یاد میشه همانند رنگ آپالوسا از گروهی از اسبها به نام پینتو گرفته شده که این اسبها دارای لکه بوده و صرفا از یک رنگ هستند.برای رنگ پینتو هم دو الگوی رنگ مشخص شده به نامهای توبیانو (Tobiano) و اورو (Overo) بعدا راجع بهشون توضیح می دم.
برگرفته از کتاب اسب و آنچه من می دانم و وبلاگ همه چیز در مورد دامپزشکی (دکتر امین ثابت زاده)
میگن رنگ اسبهای اولیه همگی یکنواخت و به رنگ زرد آهویی یا قهوه ای خیلی کم رنگ بوده که بنظر میرسه بخاطر تطابق اونها با محیط زندگیشون که دشتها و استپ ها بوده،هست. البته امروزه تو نقاطی مثل مغولستان و روسیه هنوز همین رنگها وجود دارن.پس می تونیم این نتیجه رو بگیریم که این رنگها رنگهای طبیعی هستن که مطابق با شرایط زندگی اسبها پدید اومدن و بعدها که انسان اونها رو اهلی می کنه و مرتب جفتگیری می کنه رنگهای مختلف دیگه ای هم درست شده.
علاوه بر رنگ کل بدن ، رنگ قسمتهایی از بدن مثل خال و لکه ها در سطح بدن و روی پیشانی و یا در دست و پا مشخصه دیگه ای برای شناساییه که به نام مختصات رنگی و یا نشانه ها (Marking) شناخته شده.
حالا می پردازم به دسته بندی رنگها:
اصولا رنگهای اصلی که در اسب دیده میشه به سه دسته کلی تقسیم بندی میشن:
الف- رنگهای ساده (Simple Colours)
ب- رنگهای مخلوط (Complex Colours)
ج - رنگهای مرکب (Compound Colours)
رنگهای ساده رنگهایی هستند که تقریبا تمام زمینه بدن اسب از یک رنگ باشد. به عبارت دیگه تارهای مو فقط یک رنگ داشته باشه.اصطلاحا بهش رنگهای یک دست (Solid Colours) هم میگن. این رنگها عبارت اند از:
1- رنگ سیاه (Black Colour): زمانی که تمام الیاف بدن سیاه رنگ باشه. البته ممکنه انعکاس نور باعث بشه رنگ سیاه بصورت سیاه براق، سیاه قرمز و سیاه مات دیده بشه.
2- رنگ سفید (White Colour): تمامی موهای بدن سفید بوده و تمام عمر سفید باقی می مونه.در این رنگ هم ممکنه سفید براق یا مات دیده بشه.رنگ سفید خالص خیلی کم وجود داره و جالبه بدونیم که در اسبهای نیله و خاکستری(در ادامه توضیح میدم) با بالا رفتن سن به رنگ سفید در میان.
3- رنگ موشی (Grullo colour): موهای بدن تماما خاکستری مثل بدن موش خاکستری دیده میشه.اگر اسبهای نیله یال و دم سیاهی داشته باشند به اسب موشی رنگ شناخته میشن.باید توجه داشت که رنگ موشی کاملا با رنگ نیله یا خاکستری فرق میکنه چون تو این رنگ تارهای مو یک دست خاکستریه نه ترکیبی از موهای سفید و سیاه که خاکستری بنظر برسه.
رنگ موشی ممکنه تیره ،معمولی یا روشن باشه و تو خیلی از اسبها یال و دمشون سیاهه.
4- رنگ سمند (Dun Colour): رنگ زرد طلایی که شبیه به رنگ گاه باشه که ممکنه تیره یا روشن باشه.رنگ یال و دم ممکنه سفید رنگ باشه یا گاهی هم سیاه رنگ که به حالت سیاه آن سمند ایزابلا میگن و تو کشور خودمون تو مناطق مختلف به اسمهای سمند یال، سمند دم شسته و یا سمند دم شمشیری معروفه. تو اسب های سمند ممکنه یه نوار تیره روی پشتش دیده بشه که بهش خط قاطری میگن.
5- رنگ کرنگ (Chestnut Colour): از رنگ زرد روشن تا رنگ قهوه ای خیلی تیره و مایل به قرمز رنگ به شرطی که یال و دم هم هم رنگ بدن و یا کمی روشن تر باشه.
انواع رنگ کرنگ شامل: کرنگ آهویی، کرنگ روشن، کرنگ طلایی و ...
اگر یک یا چند قلم از دست و پا سفید رنگ باشه اصطلاحا بهش کرند (Sorrel) میگن.پس کرند اسب کرنگیه که حداقل در یکی از انتهای دست و پاهاش علامت سفید داشته باشه که بازم بر اساس نحوه و میزان این لکه سفید اسامی مختلفی میگیره که حالا راجع بهش بحث نمی کنم.
6- رنگ کهر (Bay Colour) (رنگ مورد علاقه من): رنگ موهای بدن سرخ مایل به قهوه ای خیلی تیره است به شرطی که رنگ یال و دم حتما سیاه باشه.البته رنگ کهر زرد خرمایی تا ماهوتی (Mahogany) یعنی قهوه ای مایل به زرد هم داریم اما کهر تیره معمولا قهوه ایه.رنگ کهر سیر هم داریم که بهش (قره کهر) میگن.
ب- رنگهای مخلوط:
رنگهای مخلوط به این معنی است که از موهای بدن غیره همرنگ باشد و یکدست نباشد و از مخلوط شدن موهای دو یا سه رنگ بدست بیاد. این رنگها شامل:
1- رنگ نیله یا خاکستری (Gray Colour): از ترکیب موهای سیاه و سفید روی زمینه سیاه بدن بوجود میاد که ممکنه تیره یا روشن باشه.گفتیم که اسبهای نیله با پیر شدن به رنگ سفید درمیان.
اگر روی رنگ سفید زمینه خالهای ریز قهوهای وجود داشته باشه اصطلاحا بهش نیله مگسی میگن.اگر رنگ بدن اسب سیاه باشه که با موهای سفید نامنظم رقیق شده باشه و رنگ یال و دم سیاه باشه بهش قره نیله می گن.(باید قشنگ باشه)
2- رنگ گلگون (Palomino Colour): از مخلوط شدن موهای سفید و موهای قرمز(کهر) و همراه مقدار ناچیزی از رنگ سیاه بدست میاد.رنگ گلگون هم میتونه روشن یا تیره باشه و یا خالدار باشه.در این رنگ معمولا رنگ یال و دم سفید یا طلایی ظرف و براقه.
بعضی وقتها از مخلوط شدن سه نوع مو به رنگ های سفید،قرمز و سیاه روی بدن رنگی بدست میاد که بهش نیله ابرش میگن و بر حسب میزان مخلوط شدن این موها نیله ابرش تیره ،روشن و یا معمولی و ابرش سرخ و کرنگ ابرش (کرنگ با خال سفید) بوجود میاد.
ج- رنگهای مرکب:
رنگهای مرکب به این معنی است که از ترکیب رنگهای مختلف با پراکندگی خاصی بر روی بدن اسب بدست میاد.به جرات میشه گفت که تعداد اسبهای دارای رنگ مرکب خیلی کمتر از رنگهای ساده و مخلوطه.این دسته شامل:
1- رنگ ابلق (Parti Colour): هرگاه لکه های سفید در زمینه رنگ دیگه ای در بدن دیده بشه و یا بر عکس لکه های رنگی روی زمینه سفید بوحود بیاد که در این حالت بهش ابلق سفید (Skewbald) میگن. البته ابلق سفید با هر رنگی بجز سیاه.اگر لکه های سفید روی زمینه سیاه باشه یا بلعکس بهش ابلق سیاه و سفید (Piebald) میگن.
2- رنگ قزل (Roan Colour): ترکیب موهای سفید همراه با موهایی با یک یا چند رنگ. مانند قزل آبی (Blue Road) که از ترکیب موهای سفید و سیاه و قزل قرمز (Red Road) تر کیبی از موهای سفید و کهر (قرمز و مشکی) و قزل بلوطی که از ترکیب موهای سفید و موهای بلوطی رنگ بدست میاد.
۳- رنگ آپالوسا (Appaloosa Colour): رنگ آپالوسا به تازگی جزء دسته بندیهای رنگها اومده و از اسم اسبی به همین نژاد گرفته شده.این رنگ بصورت خاص تنوع داره. در رنگ آپالوسا، رنگ زمینه بدن مختلفه ولی بر روی ای زمینه همواره لکه های کوچک و یا خالهای رنگی (Spotted Colour) دیده میشه.چون نحوه پراکندگی این خالها خیلی متنوعه به چنج الگوی اصلی طبقه بندی میشن:
*- یوزپلنگی: (Leo Pard): زمینه بدن تیره و سیاه و خالها در سراسر بدن پراکنده است.
*- تخم مرغی (Egg Shaped): زمینه بدن سفید رنگ و لکه های بیضی شکل به رنگ سیاه در سراسر بدن پخش است.
*- دانه برفی (Snow Flake): زمینه بدن هر نوع رنگ تیره و لکه های سفید بصورت سراسری.
*- پوششی (Blanked): لکه های پوششی مانند در ناحیه خلف بدن.
*- مرمری (Marble): زمینه بدن سفید و لکه های بسیار ریز و خال سیاه رنک بصورت سراسری.
البته رنگ بدن در آپالوسا عمدتا قزله که در ناحیه پوزه و بینی و لبها خالهای متضاد بصورت کک و مک معمولا دیده میشه.
۴- رنگ پینتو (Pinto Colour): رنگ پینتو که به اسمهای دیگه ای مثل Paint ویا Calico هم یاد میشه همانند رنگ آپالوسا از گروهی از اسبها به نام پینتو گرفته شده که این اسبها دارای لکه بوده و صرفا از یک رنگ هستند.برای رنگ پینتو هم دو الگوی رنگ مشخص شده به نامهای توبیانو (Tobiano) و اورو (Overo) بعدا راجع بهشون توضیح می دم.
برگرفته از کتاب اسب و آنچه من می دانم و وبلاگ همه چیز در مورد دامپزشکی (دکتر امین ثابت زاده)
