♘امیرحسین♞
♘ مدیریت انجمن اسب ایران ♞
5-1-3- تعليمي‌ها
اسب جمع
در يك كتاب اسب جمع را ، اسبي گوش به زنگ تعريف كرده كه سال‌ها بعد مورد ايراد قرار گرفت و حال كه سال‌هاي بسياري از انتشار آن كتاب و ايراد گرفتن آن اشخاص گذشته است، هنوز هم اسب جمع را، اسبي تعريف كرده كه گوش به زنگ دريافت فرامين سوار و مربي خود باشد، تا آنها را در دم به اجرا بگذارد. اين توضيح را نيز اضافه مي‌كنيم،اسبي گوش به زنگ فرامين سواركار است كه آموزش لازم را فرا گرفته و داراي اندامي با خصوصيات لازم جهت اجراي فرمان‌هاي مربي باشد، اين خصوصيات كدام‌اند؟
سر اسب جمع
عمود بر زمين است،گردن بلندتر و كماني، پشت بالاتر و كپل پايين‌تر از اسب‌هاي تعليم نيافته است و پاها به زير بدن كشيده شده‌اند، به ترتيبي كه داراي بهترين زاويه براي ايجاد ترك باشند.
هر چقدر قدرت حركت و تحمل وزن، بيشتر به قسمت عقب منتقل شده باشد، اسب جمع‌تر است. در حقيقت نيروي محركه و موتورهاي حركتي اسب تعليم يافته و جمع در قسمت عقب، و در اسب كم تجربه و غيرجمع در قسمت جلو بدن حتي روي دست‌ها و گردن است. توازني كه در نتيجه اين حالت (كشيده شدن نقطه ثقل بدن به قسمت خلفي) براي اسب به دست مي‌آيد، حمل سواركار را بر پشت آن آسان كرده و از خطاهاي روشي، مانند رو رفتن و زانو زدن باز مي‌دارد. به علاوه حركات ارادي و مشخص از آشفتگي، آميختگي و تداخل حركات مستقف اعضا جلوگيري به عمل مي‌آورد. و به چه ضرورتي در قسمت تعليمي‌ها ،از اسب جمع سخن به ميان مي‌آيد؟ حقيقت اين است كه استفاده از وسايل كمك آموزشي، به خصوص اگر در جهت تصحيح اندام اسب نيز باشد، در هنگام تعليم مفيد و حتي ضروري است.
تعليمي
مثلاً همين تنگ ساده كتاني كه با دو قطعه طناب به حلقه آبخوري اسب بسته شده است، هم سر اسب را به سوي عمود شدن بر زمين مي‌كشاند، و هم گردن را كماني مي‌كند، و اين ا صلاح در زماني انجام مي‌پذيرد كه اسب در حال تعليم و لنژ رفتن است. ولي بايد از استفادة نابه جا و به مدت زياد از اين گونه وسايل برحذر بود.
تجربه نشان داده است كه اين تنگ و طناب ساده مي‌تواند و بايد تصحيح مورد نظر را در اندام اسب به وجود آورد و گردن را كماني و سر را عمودي كند. اين عمل در آغاز براي اسب دردناك است و در صورتي كه به مدت زياد ادامه يابد، حيوان را خسته كرده و با دردهاي عضلاني استخواني ناحيه‌ي سر و گردن مبتلا مي‌سازد در نتيجه اسب از تعليم و ورزش زده شده و آنها را فرا نمي‌گيرد. پس اگر اسب شما داراي سر عمود بر زمين است و گردن كماني دارد، اصلاً از اين وسيله استفاده نكنيد و اگر واقعاً به آن نيازمند هستيد، روزهاي اول فقط چند دقيقه و بعداً حداكثر 20-15 دقيقه مي‌توانيد از اين تنگ در تعليم و تصحيح اندام اسب سود ببريد.
ظرافت كاربرد اين وسايل كمك آموزشي چنان است كه بعضي از نامداران اين سواركاري كاربرد ان يا آنها را منع كرده‌اند. اينان عقيده دارند كه تصحيح اندام به ياري ساق سواركار و هنگام سواري بايد انجام گيرد كه البته عقيده درستي است. همين تغيير نقطه ثقل از جلو به عقب بايد با اثرهاي قوي ساق و كمترين اثر دست سواركار روي دهان اسب ه سامان برسد و سواركار مجاز نيست و نمي‌تواند آن را اثر قوي دست و ضعيف ساق انجام دهد (در اين باره باز هم بحث خواهد شد)
به هرحال، زير نام تعليمي‌ها، مي‌توان در اين جا از چند گونه آن كه هر يك به منظور خاصي به كار گرفته مي‌شود،اسم برد.
مارتنگال دو نوع است: متحرك و ثابت
مارتنگال متحرك
در حقيقت ياوري براي دست سواركار است. به اين معني كه اگر اسبي بدون وجود مارتنگال بتواند پوزه راجلو كشيده و آبخوري و دستجلو را بي‌اثر يا كم اثر سازد، مارتنگال متحرك با جلوگيري محدود از حركت سر اسب، از اين عمل جلوگيري مي‌كند. ضمناً در شرايط عادي و آزاد و زماني كه سواركار به كشيدن اسب نيازمند نيست، هيچ گونه سنگيني و اثري روي دهان اسب ندارد
مارتنگال ثابت
كه داراي اثر دايمي روي دهان و سر اسب، در هنگام حركت است، معمولاً يا در اسب‌هايي كه سر مي‌زنند و با زدن سر خود به صورت سواركار ايجاد حادثه و صدمه مي‌كنند، يا در اسب‌هايي (كه مانند اسب چوگان) حركت سريع و شديد و توقف ناگهاني آنها حين انجام كار زياد است حتي در اسب‌هايي كه سر زن نيستند، به كار گرفته مي‌شود، بنابراين با كاربرد اين نوع تعليمي، به حركات عمودي سر حيوان محدود شده و سر تا حد معيني بالا مي‌آيد و صورت سواركار از ضربه مصون مي‌ماند
كاربرد هر دو گونه تعليمي در سواري آزاد، مفيد و بلامانع است ولي در پرش با اسب مارتنگال متحرك به كار برده مي‌شود تا اسب در روي مانع هر اندازه كه بخواهد سر و پوزه را جلو ببرد.
شامبون
وسيله‌اي كه براي اصلاح اسب‌هايي كه داراي گردن دراز و بلند هستند، كمك مؤثري به شمار مي‌آيد.
شامبون دو تسمه است كه از تنگ دو طرف سر اسب رفته ، از حلقه‌هاي بناگوشي كلگي اسب گذشته، در حلقه‌هاي دهانه استوار مي‌شوند. اين تعليمي باعث مي‌شود كه سر اسب پايين نگه داشته شود. استفاده از شامبون بايد در زمان اندك و كوتاه كردن طول تسمه‌ها تدريجي باشد تا براي اسب ايجاد دردهاي استخواني و ماهيچه‌اي نكند.
گگ
همان شامبون است ولي به جاي اين كه تسمه‌ها به حلقه‌ها منتهي شوند، ادامه يافته به وسيله تسمه‌هاي دستجلو به دست سواركار مي‌رسند. بدين جهت گگ‌ها داراي اين امتياز هستند كه نسبت به نياز به اندازه‌اي كه سواركار تشخيص مي‌دهد و لازم مي‌بيند، گردن اسب را خم مي‌كنند و چون پس از هر فشار و كشيدن، زمان رهايي و آزادي به وسيله دست سوار كار صورت مي‌پذيرد، بنابراين خستگي و درد براي اسب به وجود نمي‌آورند.
نوع ثابت گگ، اسب را به سوي عمودي شدن مي‌كشاند ولي به جاي اين كه به دست سواركار برود به تنگ برگشته و در آن قفل مي‌شود
از انواع ديگر تعليمي آلماند است كه براي اصلاح اسب‌هايي به كار مي‌رود كه زياد سر را به چپ و راست حركت مي‌دهند يا در هنگام كشيدن دستجلو براي فرار از فشار دهانه، سر را به يك طرف خم مي‌كنند، كاربرد اين گونه تعليمي هم (مانند بقيه) بسيار تخصصي و ظريف است.
ساختمان اين گونه تعليمي‌ها چنان است كه دنباله دستجلوها، پس از عبور از حلقه دهانه به جايي بسته مي‌شوند ، آن جا ممكن است حلقه‌هاي دو طرف زين باشد يا تنگ . اين نوع تعليمي براي اسب‌هايي كه دهانه را پشت يا جلوي دهان نگه داشته و بي‌اثر مي‌سازند نيز به كار مي‌رود.
پيشنهاد ساده
مي‌دانيم تهيه و خريد انواع اين تعليمي‌ها دشوار و گران است. اگر احساس كرديد كه اسب شما به كاربرد يكي از انواع آن نيازمند است، كافي است 3-2 متر نوار پهن يا باريك پنبه‌اي كه در بازار فراوان و ارزان است و مصارف بسيار دارد، تهيه كنيد. حال اگر يك سر اين نوار را به يكي از حلقه‌هاي دهانه آبخوري ببنديد و بقيه را از زير سينه‌بند يا گردن‌بند رد كرده و از تنگ بگذرانيد و سر ديگر را از همان راه برده و به حلقه آبخوري ببنديد، يك مارتنگال ثابت داريد.
اگر دو حلقه به آن بدوزيد و حلقه‌ها را از دستجلو رد كنيد. يك مارتنگال متحرك و اگر دو سوار نوار را از حلقه بناگوشي كلگي رد كرده به حلقه‌هاي دهانه ببنديد، يك شامبون و سرانجام اگر آن را ادامه داده و در دست بگيرد، يك گگ درست و حسابي را دارا هستيد كه هم ارزان تمام شده است و هم منظور شما را برمي‌آورد. در خاتمه اين بخش توصيه مي‌كنم كه سر خود و بدون هدف و نابجا، اين تعليمي‌ها را به كار نبريد ولي اگر واقعاً تشخيص داديد كه به كاربرد آن نيازمنديد، در زمان‌هاي كوتاه و به تدريج از آن براي تربيت و اصلاح اندام اسب خود استفاده كنيد. اگر از اين تعليمي‌ها درست و بجا استفاده شود، گردن را خم كرده و سر اسب را به سوي حالت عمودي مي‌برد كه اين كار بدون سود جستن از تعليمي و با اجراي روش‌هاي سواركاري باشد كه به زمان زياد و كوشش فراوان نيازمند است.
منبع : كتاب اسب
اسب جمع
در يك كتاب اسب جمع را ، اسبي گوش به زنگ تعريف كرده كه سال‌ها بعد مورد ايراد قرار گرفت و حال كه سال‌هاي بسياري از انتشار آن كتاب و ايراد گرفتن آن اشخاص گذشته است، هنوز هم اسب جمع را، اسبي تعريف كرده كه گوش به زنگ دريافت فرامين سوار و مربي خود باشد، تا آنها را در دم به اجرا بگذارد. اين توضيح را نيز اضافه مي‌كنيم،اسبي گوش به زنگ فرامين سواركار است كه آموزش لازم را فرا گرفته و داراي اندامي با خصوصيات لازم جهت اجراي فرمان‌هاي مربي باشد، اين خصوصيات كدام‌اند؟
سر اسب جمع
عمود بر زمين است،گردن بلندتر و كماني، پشت بالاتر و كپل پايين‌تر از اسب‌هاي تعليم نيافته است و پاها به زير بدن كشيده شده‌اند، به ترتيبي كه داراي بهترين زاويه براي ايجاد ترك باشند.
هر چقدر قدرت حركت و تحمل وزن، بيشتر به قسمت عقب منتقل شده باشد، اسب جمع‌تر است. در حقيقت نيروي محركه و موتورهاي حركتي اسب تعليم يافته و جمع در قسمت عقب، و در اسب كم تجربه و غيرجمع در قسمت جلو بدن حتي روي دست‌ها و گردن است. توازني كه در نتيجه اين حالت (كشيده شدن نقطه ثقل بدن به قسمت خلفي) براي اسب به دست مي‌آيد، حمل سواركار را بر پشت آن آسان كرده و از خطاهاي روشي، مانند رو رفتن و زانو زدن باز مي‌دارد. به علاوه حركات ارادي و مشخص از آشفتگي، آميختگي و تداخل حركات مستقف اعضا جلوگيري به عمل مي‌آورد. و به چه ضرورتي در قسمت تعليمي‌ها ،از اسب جمع سخن به ميان مي‌آيد؟ حقيقت اين است كه استفاده از وسايل كمك آموزشي، به خصوص اگر در جهت تصحيح اندام اسب نيز باشد، در هنگام تعليم مفيد و حتي ضروري است.
تعليمي
مثلاً همين تنگ ساده كتاني كه با دو قطعه طناب به حلقه آبخوري اسب بسته شده است، هم سر اسب را به سوي عمود شدن بر زمين مي‌كشاند، و هم گردن را كماني مي‌كند، و اين ا صلاح در زماني انجام مي‌پذيرد كه اسب در حال تعليم و لنژ رفتن است. ولي بايد از استفادة نابه جا و به مدت زياد از اين گونه وسايل برحذر بود.
تجربه نشان داده است كه اين تنگ و طناب ساده مي‌تواند و بايد تصحيح مورد نظر را در اندام اسب به وجود آورد و گردن را كماني و سر را عمودي كند. اين عمل در آغاز براي اسب دردناك است و در صورتي كه به مدت زياد ادامه يابد، حيوان را خسته كرده و با دردهاي عضلاني استخواني ناحيه‌ي سر و گردن مبتلا مي‌سازد در نتيجه اسب از تعليم و ورزش زده شده و آنها را فرا نمي‌گيرد. پس اگر اسب شما داراي سر عمود بر زمين است و گردن كماني دارد، اصلاً از اين وسيله استفاده نكنيد و اگر واقعاً به آن نيازمند هستيد، روزهاي اول فقط چند دقيقه و بعداً حداكثر 20-15 دقيقه مي‌توانيد از اين تنگ در تعليم و تصحيح اندام اسب سود ببريد.
ظرافت كاربرد اين وسايل كمك آموزشي چنان است كه بعضي از نامداران اين سواركاري كاربرد ان يا آنها را منع كرده‌اند. اينان عقيده دارند كه تصحيح اندام به ياري ساق سواركار و هنگام سواري بايد انجام گيرد كه البته عقيده درستي است. همين تغيير نقطه ثقل از جلو به عقب بايد با اثرهاي قوي ساق و كمترين اثر دست سواركار روي دهان اسب ه سامان برسد و سواركار مجاز نيست و نمي‌تواند آن را اثر قوي دست و ضعيف ساق انجام دهد (در اين باره باز هم بحث خواهد شد)
به هرحال، زير نام تعليمي‌ها، مي‌توان در اين جا از چند گونه آن كه هر يك به منظور خاصي به كار گرفته مي‌شود،اسم برد.
مارتنگال دو نوع است: متحرك و ثابت
مارتنگال متحرك
در حقيقت ياوري براي دست سواركار است. به اين معني كه اگر اسبي بدون وجود مارتنگال بتواند پوزه راجلو كشيده و آبخوري و دستجلو را بي‌اثر يا كم اثر سازد، مارتنگال متحرك با جلوگيري محدود از حركت سر اسب، از اين عمل جلوگيري مي‌كند. ضمناً در شرايط عادي و آزاد و زماني كه سواركار به كشيدن اسب نيازمند نيست، هيچ گونه سنگيني و اثري روي دهان اسب ندارد
مارتنگال ثابت
كه داراي اثر دايمي روي دهان و سر اسب، در هنگام حركت است، معمولاً يا در اسب‌هايي كه سر مي‌زنند و با زدن سر خود به صورت سواركار ايجاد حادثه و صدمه مي‌كنند، يا در اسب‌هايي (كه مانند اسب چوگان) حركت سريع و شديد و توقف ناگهاني آنها حين انجام كار زياد است حتي در اسب‌هايي كه سر زن نيستند، به كار گرفته مي‌شود، بنابراين با كاربرد اين نوع تعليمي، به حركات عمودي سر حيوان محدود شده و سر تا حد معيني بالا مي‌آيد و صورت سواركار از ضربه مصون مي‌ماند
كاربرد هر دو گونه تعليمي در سواري آزاد، مفيد و بلامانع است ولي در پرش با اسب مارتنگال متحرك به كار برده مي‌شود تا اسب در روي مانع هر اندازه كه بخواهد سر و پوزه را جلو ببرد.
شامبون
وسيله‌اي كه براي اصلاح اسب‌هايي كه داراي گردن دراز و بلند هستند، كمك مؤثري به شمار مي‌آيد.
شامبون دو تسمه است كه از تنگ دو طرف سر اسب رفته ، از حلقه‌هاي بناگوشي كلگي اسب گذشته، در حلقه‌هاي دهانه استوار مي‌شوند. اين تعليمي باعث مي‌شود كه سر اسب پايين نگه داشته شود. استفاده از شامبون بايد در زمان اندك و كوتاه كردن طول تسمه‌ها تدريجي باشد تا براي اسب ايجاد دردهاي استخواني و ماهيچه‌اي نكند.
گگ
همان شامبون است ولي به جاي اين كه تسمه‌ها به حلقه‌ها منتهي شوند، ادامه يافته به وسيله تسمه‌هاي دستجلو به دست سواركار مي‌رسند. بدين جهت گگ‌ها داراي اين امتياز هستند كه نسبت به نياز به اندازه‌اي كه سواركار تشخيص مي‌دهد و لازم مي‌بيند، گردن اسب را خم مي‌كنند و چون پس از هر فشار و كشيدن، زمان رهايي و آزادي به وسيله دست سوار كار صورت مي‌پذيرد، بنابراين خستگي و درد براي اسب به وجود نمي‌آورند.
نوع ثابت گگ، اسب را به سوي عمودي شدن مي‌كشاند ولي به جاي اين كه به دست سواركار برود به تنگ برگشته و در آن قفل مي‌شود
از انواع ديگر تعليمي آلماند است كه براي اصلاح اسب‌هايي به كار مي‌رود كه زياد سر را به چپ و راست حركت مي‌دهند يا در هنگام كشيدن دستجلو براي فرار از فشار دهانه، سر را به يك طرف خم مي‌كنند، كاربرد اين گونه تعليمي هم (مانند بقيه) بسيار تخصصي و ظريف است.
ساختمان اين گونه تعليمي‌ها چنان است كه دنباله دستجلوها، پس از عبور از حلقه دهانه به جايي بسته مي‌شوند ، آن جا ممكن است حلقه‌هاي دو طرف زين باشد يا تنگ . اين نوع تعليمي براي اسب‌هايي كه دهانه را پشت يا جلوي دهان نگه داشته و بي‌اثر مي‌سازند نيز به كار مي‌رود.
پيشنهاد ساده
مي‌دانيم تهيه و خريد انواع اين تعليمي‌ها دشوار و گران است. اگر احساس كرديد كه اسب شما به كاربرد يكي از انواع آن نيازمند است، كافي است 3-2 متر نوار پهن يا باريك پنبه‌اي كه در بازار فراوان و ارزان است و مصارف بسيار دارد، تهيه كنيد. حال اگر يك سر اين نوار را به يكي از حلقه‌هاي دهانه آبخوري ببنديد و بقيه را از زير سينه‌بند يا گردن‌بند رد كرده و از تنگ بگذرانيد و سر ديگر را از همان راه برده و به حلقه آبخوري ببنديد، يك مارتنگال ثابت داريد.
اگر دو حلقه به آن بدوزيد و حلقه‌ها را از دستجلو رد كنيد. يك مارتنگال متحرك و اگر دو سوار نوار را از حلقه بناگوشي كلگي رد كرده به حلقه‌هاي دهانه ببنديد، يك شامبون و سرانجام اگر آن را ادامه داده و در دست بگيرد، يك گگ درست و حسابي را دارا هستيد كه هم ارزان تمام شده است و هم منظور شما را برمي‌آورد. در خاتمه اين بخش توصيه مي‌كنم كه سر خود و بدون هدف و نابجا، اين تعليمي‌ها را به كار نبريد ولي اگر واقعاً تشخيص داديد كه به كاربرد آن نيازمنديد، در زمان‌هاي كوتاه و به تدريج از آن براي تربيت و اصلاح اندام اسب خود استفاده كنيد. اگر از اين تعليمي‌ها درست و بجا استفاده شود، گردن را خم كرده و سر اسب را به سوي حالت عمودي مي‌برد كه اين كار بدون سود جستن از تعليمي و با اجراي روش‌هاي سواركاري باشد كه به زمان زياد و كوشش فراوان نيازمند است.
منبع : كتاب اسب