تاریخچه چکمه

ناشناس

Active member
كد مقاله: 2277

15 ارديبهشت 1388
دوخت، مهناز سید اختیاری:
بر اساس تعریف مدرن، چکمه پاپوشی است که کل پا و پائین ساق پا را می پوشاند. در طول تاریخ چکمه بر اساس فرهنگ و نیاز پوشنده آن شکل گرفته است. چکمه در شکل ها و کاربردهای مختلفی وجود دارد ولی کاربرد اصلی آن نگهداری از پا است که در فرهنگ های مختلف ثابت مانده است. جنس آن اغلب از چرم است ولی از جنسیت های دیگری چون ابریشم، پنبه، پشم، خز و نمد نیز ساخته می شود.
قدیمی ترین تصویری که از چکمه یافت شده است در نقاشی غار اسپانیا می باشد که بین 12000و 15000 پیش از میلاد مسیح تاریخ گذاری شده است و مردی را با چکمه پوستی و زنی را با چکمه خز نشان می دهد .

نقاشی غار اسپانیا

کوزه تدفینی ایرانی ای یافت شده که به شکل چکمه ساخته شده است و قدمت آن به حدود 3000 سال قبل از میلاد می رسد . همچنین از مقبره اخ نام هاتپ در مصر چکمه ای کشف شده است که متعلق به 2140-1785 پیش از میلاد است .

یونانیان چنین نقل می کنند که ساکنان سیتیا (منطقه باستانی در جنوب شرقی اروپا و آسیا. از رود دانوب در غرب تا کناره چین در شرق) در حدود 1000 سال پیش از میلاد مسیح چکمه های ساده چرمی می پوشیدند که با خز به دور پا پیچیده می شد. این چکمه های ساده کیفی شکل بعد ها با تسمه چرمی بر روی پا بسته شدند. در لباس های سنتی آسیایی ها می توان شکل ابتدایی این چکمه ها را یافت.

در دوران باستان، چکمه نشان دهنده قدرت حکمرانی و نظامی بود. امپراطورها و پادشاهان نمونه های زینت یافته و رنگارنگ آن را می پوشیدند. در زمانی که اغلب مردم پا برهنه بودند پوشیدن چکمه علامت مشخصی محسوب می شد. چکمه با ارتش نیز در ارتباط بود. افراد بلند مرتبه و سناتور های روم باستان کمپگنس (Campagnus) می پوشیدند. طول پاشنه نشان دهنده طبقه اجتماعی پوشنده آن بود. یعنی هر چه قدر پاشنه بلند تر پود مقام اجتماعی فرد هم بالا تر بود. مدل های دیگری چون فیکسم (phaecasim) که چکمه ای بلند با چرم سفید بود به عنوان لباس ویژه مراسم پوشیده می شد.

در قرون وسطی مدل کفش های و چکمه های دوران باستان همچنان مرسوم بود. ندیمه های دوران کارولیجن ( دوران سلطنت خاندان فرنکیش که از قرن 8-10 بر فرانسه و آلمان حکومت می کردند )، چکمه های پاشنه بلندی می پوشیدند که تا وسط ساق پا بند داشت. برای اولین بار در دوران سطنت چارلمنگ (پادشاه فرانک، 742-814) ، کلمه برادی کویین(Brodequin) برای چکمه های بنددار استفاده شد. هوایز (Huese) کفش پاشنه بلند نرم چرمی در اوایل قرن نهم به وجود آمد که پیشروی چکمه بود. در قرن 12 تا 14 چکمه های کوتاه و نرمی که استی واکس (Estivaux)نامیده می شدند مرسوم گشتند. اغلب مردم در اواسط قرن چهاردهم جوراب کفی دار می پوشیدند که نیاز به کفش و چکمه را بر طرف می ساخت. در قرن چهاردهم پوشیدن چکمه ای که تا ساق پا بند داشت و با خز آراسته شده بود برای زنان مرسوم تر بود.

در قرن پانزدهم مردها چکمه های چرمی قهوه ای بلندی که تا ران پا می رسید به پا می کردند. این سبک بین تمام مردم رواج پیدا کرد ولی برخلاف اینکه محبوبیت ان روز به روز افزایش پیدا می کرد مدل مناسبی برای زنان محسوب نمی شد.

در قرن شانزدهم چکمه پاشنه بلندی از چرم معطر نرم پوشیده می شد که در نیمه اول قرن هفدهم به مدل شوالیه ای نرم تبدیل شد. چکمه نرم که به طرف پائین تا می شد و چکمه دولا که با جوراب چکمه ای پوشیده می شد و استادانه با تور نامنظم قیفی شکل برای تا شدن روی چکمه تزئین شده بود مشخصه این مد بود. جوراب چکمه ای هم به دلیل جنبه تزئینی آن و هم برای محافظت از جوراب ابریشمی گران قیمت پوشیده می شد. این چکمه های پاشنه بلند، بند چرمی روی پاشنه پا و بند زیر پا را که مهمیز را محکم سر جای خود نگه می داشت را نشان می دادند. بالای آن ها قیفی شکل بود که به هنگام اسب سواری زانو را می پوشاند و در هنگام استفاده در شهر تا می شد. بعد از لوئی سیزدهم مدل سبک و کوتاهی که لدرین (Ladrine) نامیده می شد پدید آمد.

در اوایل قرن هجدهم زیر نفوذ دادگاه فرانسه چکمه ناپدید شد و فقط کارگران، سربازها و کسانی که به ورزش هایی چون شکار و دوچرخه سواری می پرداختند آن را می پوشیدند.
قرن هفدهم زمان پیدایش اولین اونیفورم های نظامی بود که چکمه نقش اساسی را در متعارف سازی آن بازی می کرد. چکمه های ساق بلند شوالیه ای قرن پیشین به چکمه های بلند واکس زده نظامی که قسمت ساق آن ها سفت بود تبدیل شد. ساق بلند و سفت بسیار کاربردی بود و در هنگام اسب سواری محافظ پا بود. این سبک در اوایل 1688 به وجود آمد و تا دهه 1760 پوشیده می شد. مدل های مورد پسند دیگر اساس نظامی داشتند. یک نمونه قابل ذکر هسین (Hessian) یا ساوراف (Souvaroff) بود که توسط سرباز های نازی در 1776 به انگلیس برده شد. این مدل با قیطان و منگوله تزئین شده بود.


هسین
هسین

در قرن هجدهم چکمه ساق بلند شوالیه ای برای ورزش اسب سواری به چکمه نرم که به مدل چکمه اسب سواران نزدیک تر بود تبدیل شد که برای تحرک قسمت بالا روی زانو تا می شد و چرم قهوه ای یا آستر پنبه ای آن دیده می شد . این سبک در 1727 به وجود آمد و در دهه 1770 فراگیر گشت . مقبولیت چکمه اسب سواری انگلیسی بخشی از شیفتگی برای آداب انگلیسی ها در قرن هجدهم بود و پیش بینی ای بود برای "انکار مردانگی " که در پی ضعف انقلاب فرانسه و سال های اول قرن نوزدهم به وجود آمده بود .

در اوایل قرن نوزدهم لباس های سبک انگلیسی چکمه را از همیشه مرسوم تر کردند. بی برومل (Beau Brummel) سادگی بنیادی شیک پوشی را فراگیر ساخت. هنگامی که پوشیدن هسین با شلوارهایی که به تازگی مد شده بود به خاطر بستن قیطان و منگوله سخت شد ولینگتن (Wellington) مرسوم شد. ولینگتن اساساً هسینی بود که منحنی بالای آن، صاف برش خورده بود. این سبک توسط دوک ولینگتن در 1817 گسترش پیدا کرد و در ربع اول قرن نوزدهم بر لباس های مردانه تسلط پیدا کرد.

بلوچر (Blucher) یکی دیگر از سبک های مهم اوایل قرن نوزدهم بود که بر اساس قهرمان مشهور جنگ نامگذاری شده بود. بلوچر چکمه ی کاربردی بود که قسمت جلوی مچ پا بند دار بود در قرن هجدهم کارگران از آن استفاده می کردند. بعد از 1817 این سبک به نام بلوچر شناخته شد که برای موقعیت های راحتی و ورزسی استفاده می شد.

بلوچر به عنوان اساس کفش کتانی جلو بند دار، چکمه پیاده روی و چکمه مبارزه مورد استفاده قرار گرفت.

در اوایل قرن نوزدهم مقبولیت چکمه روی مد زن ها نیز تاثیر گذاشت. در قرن هجدهم زنان برای رانندگی و اسب سواری چکمه مدل مردانه می پوشیدند. در دهه 1790 این چکمه ها با بند محکم، پاشنه بلند و نوک تیز کاملا زنانه شدند. در 1815 نشریه های دوره ای فشن برای فعالیت های روزمره و راه رفتن چکمه را پیشنهاد دادند. در 1830 استفاده از چکمه گسترش یافت. آدلاید (Adelaid) مرسوم ترین مدل آن زمان بود که چکمه ای تخت و بدون پاشنه بود. طول آن تا قوزک پا می رسید و کناره اش بند می خورد. این سبک بیش از 50 سال ادامه داشت.
در طول دوران ویکتوریا انواع چکمه ها به اوج شهرت خود رسیدند. در این دوران راحتی و کاربردی بودن کفش برای زنان و مردان مهم بود که با پیشرفت های صنعتی ای چون ماشین های دوخت و لاستیک حمایت می شد. در 1837 جی اسپارکر مخترع انگلیسی اولین جفت از چکمه که در دو طرف بند منعطف داشت را به ملکه ویکتوریا پیشکش کرد. به دو طرف این نوع چکمه ها پارچه ای اضافه می شد که خاصیت ارتجاعی داشت در نتیجه پوشیدن آن آسان بود. تا آخر این قرن این مدل همچنان مورد علاقه زنان و مردان بود.



نمونه امروزی از چکمه‌هایی که طرفین انعطاف پذیر دارد
در اواسط قرن دو نوع مدلی که بسیار مورد علاقه قرار گرفت یکی مدلی بود که پهلوی انعطاف پذیر داشت مانند چلسی (Chelsea)و گری بالدی (Garibaldi)و دیگری چکمه ای بود که جلوی آن بند داشت. دربی (Derby) و بال مورال (Balmoral) محبوب ترین نمونه های این نوع چکمه بودند. لتر (Latter) برای پرنس آلبرت طراحی شده بود. مدل آن شبیه کفش کشتی و بوکس مدرن زنانه بود. در اواخر دوران ملکه ویکتوریا بالمورال یا بال معروف شد که اغلب نوک پنجه با پارچه متفاوت نشان داده می شد و با دکمه مروارید بسته می شد.

بالمورال نوعی چکه زنانه متعلق به سال 1940

بالمورال

با و جود اینکه در دهه 1860 در انگلیس ولینگتن به خاطر چکمه های ساق کوتاه منسوخ شده بود در امریکا سبکش حفظ شد و در توسعه چکمه کابوئی تاثیر گذاشت . چکمه کابوئی از کانزاس سرچشمه می گیرد و ترکیبی از ولینگتن و وکرس ( چکمه پاشنه بلند مکزیکی ) است . در ایالات متحده هسین همچنان پوشیده می شد .

در اواسط قرن، فرم اکثر کفش های زنانه شبیه چکمه بود. پهلوی انعطاف پذیر انتخاب مردم پسندی برای کفش هایی بود که در طول روز پوشیده می شدند ولی در دهه 1860 برای موقعیت های شیک تر با بالمورال جلو بنددار از ساتن یا چرم رنگی عوض شد. چکمه های بنددار محکم حالت محجوب داشتند اما بر انحنای پچ پا و ساق پا تاکید می کردند. در کل تمام مدل چکمه ها بر این جنبه تاکید می کردند. در 1870 چکمه ای که طرفین انعطاف پذیر داشت، بالمورال و چکمه بلند دکمه دار مدل های اصلی ای بودند که پوشیده می شدند. بارت (Barrette) نمونه تحول یافته کفش بود.
در سال های اولیه قرن بیستم همچنان چکمه رواج داشت اما در دهه 1920 توسط لباس های رایج منسوخ شد. در این دوره چکمه به نقش کاربردی خود بازگشت و شکل سنتی آن در استفاده نظامی و ورزش های تحرکی باقی ماند. چکمه های پاشنه بلند چرمی روس استثنایی بود که در میان زنان رایج گشت و برای باز و بسته شدن در دو طرف زیپ داشت. در نیمه دوم قرن بیستم چکمه به عنوان المان مهمی در مد جوانان شهری ظهور یافت. جوانان سرکش از چکمه های موتور سواری و مهندسی به عنوان علامت آشکار طغیان خود اقتباس کردند که از فیلم هایی چون "آدم وحشی" و "سرکشی بدون دلیل" الهام گرفته بودند. در اواخر دهه 1950 چکمه های طرفین انعطاف پذیر از نمونه های قرن نوزدهم تقلید و توسعه داده شد ولی پاشنه بلند و نوک تیز به آن اضافه شد که با شلوار های تنگ لوله تفنگی پوشیده می شد. این چکمه ها با نام چلسی و بعد ها بیتل (Beatle) شناخته شدند.


پس از 1960 زنان شاهد انفجار مد چکمه بودند. زمانی که آندره کورج طراح کوتور پاریسی چکمه تختی که از چرم بره سفید بود را توسعه داد بسیاری از مدل های چکمه مورد پسند قرار گرفت. طول چکمه گو گو (Go-Go) تا قوزک پا، زانو یا ران می رسید و با پاشنه یا بدون پاشنه بود که تکمیل کننده دامن های بسیار کوتاه بود. در این دوران مدل های قدیمی محبوب گشتند و چکمه های بنددار به عنصر اصلی مد هیپی تبدیل شدند.

در دهه 1970 با پوشیدن چکمه جیر نوک برگشته، چکمه کابوئی و چکمه زیپ دار بلند توسط هر دو جنسیت، مد، زنانه مردانه شد. چکمه دکتر مارتین که در دهه 1940 به عنوان یک کفش طبی ساخته شده بود در 1970 با فرهنگ پانک انطباق داده شد ولی در دهه 1990 مورد استفاده عموم قرار گرفت. چکمه مدل مردانه که توسط زنان پوشیده می شد بسیار محرک قلمداد می شد بخصوص اگر با المان های زنانه ترکیب می شد.
امروزه نیز چکمه ها در رنگ ها، مدل ها و جنسیت های متنوعی وجود دارد که هم جنبه کاربردی دارند و هم جنبه زیبایی شناسی.

ترجمه و تاليف در واحد ترجمه سايت دوخت
---------------------------------------
توجه: کليه‌ي حقوق اين مطلب براي دوخت محفوظ است. نقل و بازانتشار اين مطلب در ساير رسانه‌ها ممنوع است. مگر با ذکر نام سايت دوخت (www.dukht.com) به عنوان منبع و ايجاد لينک به اين سايت.
 

پیوست ها

  • boot3.jpg
    boot3.jpg
    12.5 کیلوبایت · بازدیدها: 26
  • chelsea-boot.jpg
    chelsea-boot.jpg
    6.7 کیلوبایت · بازدیدها: 26
  • female-balmoral1.jpg
    female-balmoral1.jpg
    10.6 کیلوبایت · بازدیدها: 27
  • beatle-boots_poster.jpg
    beatle-boots_poster.jpg
    13 کیلوبایت · بازدیدها: 27
  • boot1.jpg
    boot1.jpg
    5.5 کیلوبایت · بازدیدها: 24
  • boot3.jpg
    boot3.jpg
    12.5 کیلوبایت · بازدیدها: 27
  • chelsea-boot.jpg
    chelsea-boot.jpg
    6.7 کیلوبایت · بازدیدها: 27
  • female-balmoral1.jpg
    female-balmoral1.jpg
    10.6 کیلوبایت · بازدیدها: 26
  • beatle-boots_poster.jpg
    beatle-boots_poster.jpg
    13 کیلوبایت · بازدیدها: 26
  • boot1.jpg
    boot1.jpg
    5.5 کیلوبایت · بازدیدها: 24
بالا