T
torobred
Guest
بيماري هاي اسب
برخي از مهمترين بيماري هايي که اسبان به آنها دچار مي شوند را در زير به طور خلاصه مي آوريم. لازم به ذکر است که بيماريهايي که بين انسان و اسب مشتر ک هستند در قسمت بيماريهاي مشترک آورده شده اند:
بيماري استخوان زورقي
يکي از بيماريهاي مهمي که دست و پاي حيوان به آن مبتلا مي شود بيماري استخوان زورقي مي باشد که طي مسافت زياد در زمين هاي خشک و سخت و يا سرعت خيلي زياد از عوامل ايجاد آن مي باشد و بيشتر در دستهاي حيوان مشاهده مي شود.
اين بيماري عبارت است از تورم استخوان کوچک زورقي و قسمتي از تاندوني که در تماس با آن هست. در نتيجه اين تورم به تدريج تومور استخواني تيزي در استخوان پيدا مي شود که فوق العاده دردناک است و همينطور که بيماري پيشرفت مي کند قسمتهاي استخوان زورقي و اطراف آن به حالت مرده در مي آيند و سياه مي شوند.
در ابتداي اين بيماري علايم معمولا" غير مشخص هستند. اولين علامت پيدا شدن ناراحتي در دستهاي اسب مي باشد. آزمايش دقيق نشان مي دهد که پاشنه ها و قسمت جسم قورباغه سم اسب گرم هستند و همانطور که بيماري پيشرفت مي کند جسم قورباغه کوچک شده و پاشنه ها جمع مي شوند. پيشرفت بيماري معمولا" به آهستگي صورت مي گيرد اما خيلي زود عمل جراحي قطع عصب لازم مي شود. به هر حال هميشه اين چنين عملي هم رضايت بخش و مطمئن نيست.
زمين نرم و بانداژ مرطوب با آب سرد مخصوصا" در اطراف شاخمو مقدار درد را کاهش مي دهد.
هجوم الدمي سم
يکي از بيماريهاي مهمي است که در نتيجه اختلال در گردش خود سم اسب پيدا مي شود، زيرا عروق کف و کاسه به نسبتي که فشار خون تغيير مي کند نمي توانند انبساط پيدا کنند و در نتيجه اختلال پيدا مي شود. ميزان اين اختلال به عوامل مختلف بستگي دارد که گاهي خفيف و نامحسوس و گاهي فوق العاده شديد مي باشد. دستها بيشتر از پاها به اين بيماري مبتلا مي شوند. عده اي معتقد هستند که حرارت زياد، ايستادن به مدت زياد روي زمين سخت، يا نوشيدن مقدار زيادي آب سرد موجب اين بيماري مي گردد.
اين بيماري معمولا" به طور ناگهاني ظاهر مي شود. اسب مبتلا از حرکت ناراحت است، درجه حرارت بالا، تنفس سريع، اشتها کم و تشنگي زياد و دست و پاي گرم از علايم اين بيماري مي باشند. اسب مبتلا سنگيني خود را به روي دست يا پاي سالم مي اندازد. اين علايم 4 تا 5 روز باقي مي ماند و اگر فورا" معالجه نشود بيماري به شکل مزمن در مي آيد.
همانطور که بيماري پيشرفت مي کند درد و لنگش از ميان مي رود، اما ساختمان سم به تدريج تغيير مي کند. دواير متعدد و مشخص روي ديواره سم به طور افقي با سطح زمين و کف سم پيدا مي شود. به منظور کاستن درد بهتر است دست و پاي مبتلا را تا بالاي بخلق حداقل به مدت يک ساعت در آب گرم قرار داد و سپس آنرا در آب سردي گذاشت که در آن يخ ريخته شده است. اين معالجه را بايستي ادامه داد تا موقعي که درد تسکين پيدا کند. اسب نبايست زياد سرپا بايستد و هر چقدر بخوابد بهتر است. حضور دامپزشک در حالت شديد براي تزريق محلول آدرنالين ضروري است.
ازتوريــــــــا
ازتوريا بيماري است که علت اصلي آن شناخته نشده است. در بيشتر موارد تجربه نشان داده است که اسبهايي که کارشان کم و جيره غذايي آنها زياد است به اين بيماري مبتلا مي شوند.
علايم بيماري معمولا" بعد از اينکه اسب به کار گرفته شد پديدار مي گردد. حساسيت زياد، عرق کردن و تنفس سريع ناگهان ظاهر مي شود. لنگش سريعا" پيشرفت کرده و به وضعي مي رسد که اسب روي زمين مي نشيند، عضلات کپل و تهيگاه متورم و سخت مي شوند، درجه حرارت بالا مي رود.
موقعي که حيوان به اين بيماري مبتلا مي شود بايستي آن را در محل آرام و راحتي قرار داد و دامپزشک را باخبر ساخت. با پتوي گرم تهيگاه را پوشانده تا از جريان هوا مصون بماند. خوراک قابل هضم و ملين نيز نتيجه رضايت بخشي دارد.
شکم دردها
شکم درد با علايم درد در ناحيه شکم مشخص مي شود. اين بيماري به دليل معده کوچک ، روده هاي بزرگ چين دار، ناتواني در عمل استفراغ در اسب زياد ديده مي شود. معمولي ترين دلايل شکم درد، نامنظمي تغذيه، تغيير ناگهاني رژيم، استفاده از علوفه پژمرده و کهنه و يونجه کپک زده، تغذيه هنگام خستگي، کمبود آب، نجويدن کامل غذا، کار شديد بلافاصله پس از غذا و وجود انگل مي باشد. به اين ترتيب مي توان گفت که مسوول بروز شکم درد اغلب پرستاران و مهتران و مالکان اسبها مي باشند و در صورتي که در مورد تغذيه حيوان مراقبت بيشتري به عمل آيد مي توان از ابتلا به شکم درد جلوگيري کرد.
شکم درد با درد ناحيه شکم آغاز مي شود و اسب با ناآرامي، سم کوبيدن، به پهلو نگاه کردن، خميازه کشيدن، دراز کشيدن، غلتيدن، پشت هم تغيير جا دادن و ناليدن، آنر نشان مي دهد. در دل درد شديد اسب لگد مي زند و شديدا" به دور خود مي چرخد و حرکات غيرارادي مي کند، تنفس مشکل و بدن از عرق پوشيده مي شود. به محض مشاهده اولين علايم شکم درد بايستي غذاي حيوان را قطع کرد و دامپزشک را مطع ساخت. در صورتيکه اسبي تمايل به راه رفتن داشت مي توان به آرامي حيوان را راه برد اما هرگز نبايد در چنين شرايطي اسب را به يورتمه و چهارنعل و غلتيدن وا داشت، اين حرکات ممکنست باعث پارگي روده شوند. استفاده از حوله داغ و پتوي گرم جهت پيچيدن دور شکم و پهلوها ميزان درد را کاسته و عمل روده را تحريک و تسريع مي کند. از خوراندن دارو به اسب يا معالجات ديگر بدون نظر دامپزشک بايستي پرهيز کرد، چه ممکن است خطرناک باشد.
پس از معالجه کامل حيوان بايستي مدت 24 تا 48 ساعت از خوراندن غذاي کامل به آن خودداري نمود، البته اين مدت بستگي به شدت و ضعف شکم درد دارد. سبوس خيسانده گرم براي يکي دو وعده غذا پيشنهاد مي شود. به تدريج به مقدار غذا افزوده تا به اندازه جيره کامل روزانه برسد.
شکم دردهاي نفخي، انقباضي و انسداد روده بزرگ از اقسام شکم درد هستند، ضمن اينکه ورم روده و معده هم جزو بيماريهاي سوء هاضمه محسوب مي شوند.
بيماريهاي انگلي
بيماريهاي انگلي داراي اثرات سوء بسياري مانند کاهش وزن، لاغري، عدم رشد، کاهش توليد و عدم بهره وري کافي در اسب مي شوند.
انگلهاي اسب به دو دسته داخلي و خارجي تقسيم مي شوند، انگلهاي داخلي شامل سه دسته کرمها، مگسها و انگلهاي خوني هستند. کرمها به انواع نواري، لوله اي (مانند استرونژيلوس ها، آسکاريس ها و اکسيور) و پهن تقسيم مي شوند. مهمترين مگسها لارو گاستروفيل و مگس هابرونما مي باشند. از رايجترين انگلهاي خوني هم مي توانيم به تک ياخته هاي عامل بابزيوز، پيروپلاسموز ياد کنيم.
انگلهاي خارجي هم شامل کنه ها، جربها، مگسها، ساسها و شپشها هستند.
عوارض انگلها عبارتند از:
- عوارض مکانيکي: مثل فشار ناشي از انسداد آنها در روده ها (دل درد انگلي)
- تهاجم و تخريب سلولهاي بدن: مثل انگل بابزيوز که گلوبولهاي قرمز را تخريب مي کند
- ايجاد واکنشهاي التهابي در مقابل انگل: مثل نيش کنه ها و جرب ها که ايجاد آماس مي کند
- رقابت براي مواد غذايي با ميزبان: مثل کرم آسکاريس در کره اسب
- ايجاد کم خوني در اثر مکيدن خون و خونريزي
- انتقال برخي از بيماريهاي ديگر: مثل کنه ها که باعث انتقال بابزيوز مي شوند
روشهاي مبارزه با انگلهاي خارجي:
- استفاده از سمپاشي در اصطبلها و محيط نگهداري
- رعايت اصول بهداشت و تخليه کردن کود با فواصل زماني کوتاه
- شعله دادن بستر اصطبلها و آهک پاشي بستر و محل تخليه کود
روشهاي مبارزه و پيشگيري انگلهاي داخلي:
- مصرف داروهاي ضد انگل که بايستي به صورت منظم هر دو ماه يکبار مصرف شوند و سعي کنيم در هر دو تا سه مرتبه مصرف دارو، نوع آن را تغيير دهيم تا ايجاد مقاومت انگلي نکند. هر اسبي که جديد وارد مي شود بايد از داروي ضد انگل مصرف کند و پس از اطمينان از عدم آلودگي با بقيه اسبها همراه شود. در کره اسبها مادرانشان بايد داروي ضد انگل خورده باشند و خودشان بايد بعد از 2 ماهگي دارو مصرف کنند. از مهمترين داروهاي ضد انگل مي توانيم به آيورمکتين، فبانتل، لواميزول، آلبندازول و ... نام ببريم
- رعايت بهداشت بستر
- اگر در مرتع اسبها مي چرند بايد به صورت آيش چرا، از مرتع استفاده کرد
- اسب را باساير حيوانات در يک مرتع نيندازيم
- در صورت امکان پهن اسبها را بلافاصله از مرتع خارج کنيم
- زير و رو کردن بستر خاک مرتع در ماههاي گرم سال
- آزمايش مدفوع اسبها براي شمارش تخم انگلها (در هر گرم مدفوع نبايد بيشتر از 100 تخم انگل وجود داشته باشد)
- آزمايش خون که معمولا" در موقعي که اسب دچار بيماري انگلي باشد تعداد ائوزينوفيل خون زياد مي شود
- برخي داروهاي انگلي پس از مصرف بايد دو هفته بعد هم تکرار شوند تا لاروها را نيز از بين ببرند
برخي از مهمترين بيماري هايي که اسبان به آنها دچار مي شوند را در زير به طور خلاصه مي آوريم. لازم به ذکر است که بيماريهايي که بين انسان و اسب مشتر ک هستند در قسمت بيماريهاي مشترک آورده شده اند:
بيماري استخوان زورقي
يکي از بيماريهاي مهمي که دست و پاي حيوان به آن مبتلا مي شود بيماري استخوان زورقي مي باشد که طي مسافت زياد در زمين هاي خشک و سخت و يا سرعت خيلي زياد از عوامل ايجاد آن مي باشد و بيشتر در دستهاي حيوان مشاهده مي شود.
اين بيماري عبارت است از تورم استخوان کوچک زورقي و قسمتي از تاندوني که در تماس با آن هست. در نتيجه اين تورم به تدريج تومور استخواني تيزي در استخوان پيدا مي شود که فوق العاده دردناک است و همينطور که بيماري پيشرفت مي کند قسمتهاي استخوان زورقي و اطراف آن به حالت مرده در مي آيند و سياه مي شوند.
در ابتداي اين بيماري علايم معمولا" غير مشخص هستند. اولين علامت پيدا شدن ناراحتي در دستهاي اسب مي باشد. آزمايش دقيق نشان مي دهد که پاشنه ها و قسمت جسم قورباغه سم اسب گرم هستند و همانطور که بيماري پيشرفت مي کند جسم قورباغه کوچک شده و پاشنه ها جمع مي شوند. پيشرفت بيماري معمولا" به آهستگي صورت مي گيرد اما خيلي زود عمل جراحي قطع عصب لازم مي شود. به هر حال هميشه اين چنين عملي هم رضايت بخش و مطمئن نيست.
زمين نرم و بانداژ مرطوب با آب سرد مخصوصا" در اطراف شاخمو مقدار درد را کاهش مي دهد.
هجوم الدمي سم
يکي از بيماريهاي مهمي است که در نتيجه اختلال در گردش خود سم اسب پيدا مي شود، زيرا عروق کف و کاسه به نسبتي که فشار خون تغيير مي کند نمي توانند انبساط پيدا کنند و در نتيجه اختلال پيدا مي شود. ميزان اين اختلال به عوامل مختلف بستگي دارد که گاهي خفيف و نامحسوس و گاهي فوق العاده شديد مي باشد. دستها بيشتر از پاها به اين بيماري مبتلا مي شوند. عده اي معتقد هستند که حرارت زياد، ايستادن به مدت زياد روي زمين سخت، يا نوشيدن مقدار زيادي آب سرد موجب اين بيماري مي گردد.
اين بيماري معمولا" به طور ناگهاني ظاهر مي شود. اسب مبتلا از حرکت ناراحت است، درجه حرارت بالا، تنفس سريع، اشتها کم و تشنگي زياد و دست و پاي گرم از علايم اين بيماري مي باشند. اسب مبتلا سنگيني خود را به روي دست يا پاي سالم مي اندازد. اين علايم 4 تا 5 روز باقي مي ماند و اگر فورا" معالجه نشود بيماري به شکل مزمن در مي آيد.
همانطور که بيماري پيشرفت مي کند درد و لنگش از ميان مي رود، اما ساختمان سم به تدريج تغيير مي کند. دواير متعدد و مشخص روي ديواره سم به طور افقي با سطح زمين و کف سم پيدا مي شود. به منظور کاستن درد بهتر است دست و پاي مبتلا را تا بالاي بخلق حداقل به مدت يک ساعت در آب گرم قرار داد و سپس آنرا در آب سردي گذاشت که در آن يخ ريخته شده است. اين معالجه را بايستي ادامه داد تا موقعي که درد تسکين پيدا کند. اسب نبايست زياد سرپا بايستد و هر چقدر بخوابد بهتر است. حضور دامپزشک در حالت شديد براي تزريق محلول آدرنالين ضروري است.
ازتوريــــــــا
ازتوريا بيماري است که علت اصلي آن شناخته نشده است. در بيشتر موارد تجربه نشان داده است که اسبهايي که کارشان کم و جيره غذايي آنها زياد است به اين بيماري مبتلا مي شوند.
علايم بيماري معمولا" بعد از اينکه اسب به کار گرفته شد پديدار مي گردد. حساسيت زياد، عرق کردن و تنفس سريع ناگهان ظاهر مي شود. لنگش سريعا" پيشرفت کرده و به وضعي مي رسد که اسب روي زمين مي نشيند، عضلات کپل و تهيگاه متورم و سخت مي شوند، درجه حرارت بالا مي رود.
موقعي که حيوان به اين بيماري مبتلا مي شود بايستي آن را در محل آرام و راحتي قرار داد و دامپزشک را باخبر ساخت. با پتوي گرم تهيگاه را پوشانده تا از جريان هوا مصون بماند. خوراک قابل هضم و ملين نيز نتيجه رضايت بخشي دارد.
شکم دردها
شکم درد با علايم درد در ناحيه شکم مشخص مي شود. اين بيماري به دليل معده کوچک ، روده هاي بزرگ چين دار، ناتواني در عمل استفراغ در اسب زياد ديده مي شود. معمولي ترين دلايل شکم درد، نامنظمي تغذيه، تغيير ناگهاني رژيم، استفاده از علوفه پژمرده و کهنه و يونجه کپک زده، تغذيه هنگام خستگي، کمبود آب، نجويدن کامل غذا، کار شديد بلافاصله پس از غذا و وجود انگل مي باشد. به اين ترتيب مي توان گفت که مسوول بروز شکم درد اغلب پرستاران و مهتران و مالکان اسبها مي باشند و در صورتي که در مورد تغذيه حيوان مراقبت بيشتري به عمل آيد مي توان از ابتلا به شکم درد جلوگيري کرد.
شکم درد با درد ناحيه شکم آغاز مي شود و اسب با ناآرامي، سم کوبيدن، به پهلو نگاه کردن، خميازه کشيدن، دراز کشيدن، غلتيدن، پشت هم تغيير جا دادن و ناليدن، آنر نشان مي دهد. در دل درد شديد اسب لگد مي زند و شديدا" به دور خود مي چرخد و حرکات غيرارادي مي کند، تنفس مشکل و بدن از عرق پوشيده مي شود. به محض مشاهده اولين علايم شکم درد بايستي غذاي حيوان را قطع کرد و دامپزشک را مطع ساخت. در صورتيکه اسبي تمايل به راه رفتن داشت مي توان به آرامي حيوان را راه برد اما هرگز نبايد در چنين شرايطي اسب را به يورتمه و چهارنعل و غلتيدن وا داشت، اين حرکات ممکنست باعث پارگي روده شوند. استفاده از حوله داغ و پتوي گرم جهت پيچيدن دور شکم و پهلوها ميزان درد را کاسته و عمل روده را تحريک و تسريع مي کند. از خوراندن دارو به اسب يا معالجات ديگر بدون نظر دامپزشک بايستي پرهيز کرد، چه ممکن است خطرناک باشد.
پس از معالجه کامل حيوان بايستي مدت 24 تا 48 ساعت از خوراندن غذاي کامل به آن خودداري نمود، البته اين مدت بستگي به شدت و ضعف شکم درد دارد. سبوس خيسانده گرم براي يکي دو وعده غذا پيشنهاد مي شود. به تدريج به مقدار غذا افزوده تا به اندازه جيره کامل روزانه برسد.
شکم دردهاي نفخي، انقباضي و انسداد روده بزرگ از اقسام شکم درد هستند، ضمن اينکه ورم روده و معده هم جزو بيماريهاي سوء هاضمه محسوب مي شوند.
بيماريهاي انگلي
بيماريهاي انگلي داراي اثرات سوء بسياري مانند کاهش وزن، لاغري، عدم رشد، کاهش توليد و عدم بهره وري کافي در اسب مي شوند.
انگلهاي اسب به دو دسته داخلي و خارجي تقسيم مي شوند، انگلهاي داخلي شامل سه دسته کرمها، مگسها و انگلهاي خوني هستند. کرمها به انواع نواري، لوله اي (مانند استرونژيلوس ها، آسکاريس ها و اکسيور) و پهن تقسيم مي شوند. مهمترين مگسها لارو گاستروفيل و مگس هابرونما مي باشند. از رايجترين انگلهاي خوني هم مي توانيم به تک ياخته هاي عامل بابزيوز، پيروپلاسموز ياد کنيم.
انگلهاي خارجي هم شامل کنه ها، جربها، مگسها، ساسها و شپشها هستند.
عوارض انگلها عبارتند از:
- عوارض مکانيکي: مثل فشار ناشي از انسداد آنها در روده ها (دل درد انگلي)
- تهاجم و تخريب سلولهاي بدن: مثل انگل بابزيوز که گلوبولهاي قرمز را تخريب مي کند
- ايجاد واکنشهاي التهابي در مقابل انگل: مثل نيش کنه ها و جرب ها که ايجاد آماس مي کند
- رقابت براي مواد غذايي با ميزبان: مثل کرم آسکاريس در کره اسب
- ايجاد کم خوني در اثر مکيدن خون و خونريزي
- انتقال برخي از بيماريهاي ديگر: مثل کنه ها که باعث انتقال بابزيوز مي شوند
روشهاي مبارزه با انگلهاي خارجي:
- استفاده از سمپاشي در اصطبلها و محيط نگهداري
- رعايت اصول بهداشت و تخليه کردن کود با فواصل زماني کوتاه
- شعله دادن بستر اصطبلها و آهک پاشي بستر و محل تخليه کود
روشهاي مبارزه و پيشگيري انگلهاي داخلي:
- مصرف داروهاي ضد انگل که بايستي به صورت منظم هر دو ماه يکبار مصرف شوند و سعي کنيم در هر دو تا سه مرتبه مصرف دارو، نوع آن را تغيير دهيم تا ايجاد مقاومت انگلي نکند. هر اسبي که جديد وارد مي شود بايد از داروي ضد انگل مصرف کند و پس از اطمينان از عدم آلودگي با بقيه اسبها همراه شود. در کره اسبها مادرانشان بايد داروي ضد انگل خورده باشند و خودشان بايد بعد از 2 ماهگي دارو مصرف کنند. از مهمترين داروهاي ضد انگل مي توانيم به آيورمکتين، فبانتل، لواميزول، آلبندازول و ... نام ببريم
- رعايت بهداشت بستر
- اگر در مرتع اسبها مي چرند بايد به صورت آيش چرا، از مرتع استفاده کرد
- اسب را باساير حيوانات در يک مرتع نيندازيم
- در صورت امکان پهن اسبها را بلافاصله از مرتع خارج کنيم
- زير و رو کردن بستر خاک مرتع در ماههاي گرم سال
- آزمايش مدفوع اسبها براي شمارش تخم انگلها (در هر گرم مدفوع نبايد بيشتر از 100 تخم انگل وجود داشته باشد)
- آزمايش خون که معمولا" در موقعي که اسب دچار بيماري انگلي باشد تعداد ائوزينوفيل خون زياد مي شود
- برخي داروهاي انگلي پس از مصرف بايد دو هفته بعد هم تکرار شوند تا لاروها را نيز از بين ببرند
